Fanining predmeti, maqsadi va vazifalari, nazariy metodologik tamoyillari

tarixiy bilish ob‘yekti, 
tadqiqot mavzusi va bilish usuli. 
Tarixshunoslik ko‗plab avlodlarning tajribalarini umumlashtirib, yangi tarixiy 
dalillar bilan boyitib, rivojlanishning bir necha bosqichlarini bosib o‗tdi. Bu faktlarni 

---

to‗plash, tizimlashtirish, baholashga asoslangan. Tarixiy bilish sohalari orasida 
fuqarolik tarixi, siyosiy tarix, davlat va huquq tarixi, davlat boshqaruvi tarixi, 
iqtisodiyot tarixi, harbiy tarix, din tarixi, ijtimoiy tarix, madaniyat tarixi, musiqa, til, 
adabiyot va boshqalar ajralib turadi. 
Boshqa har qanday fan singari, yaqin tarix ham ma‘lum tarixiy voqealarni 
tushuntirish va o‗rganishga yordam beradigan boshqa fanlar bilan o‗zaro bog‗liqdir. 
Masalan, psixoanaliz usullaridan foydalanib, tarixchilar tarixiy shaxslarning xatti-
harakatlarini sharhlashga muvaffaq bo‗lishdi. Geografiya va tarix o‗rtasidagi o‗zaro 
bog‗liqlik tufayli tadqiqotlarning kartografik usuli paydo bo‗ldi. Tilshunoslikka oid
yondoshuvlar sintezi asosida esa, uzoq va yaqin tarix haqida ko‗p narsalarni 
o‗rganish mumkin bo‗ldi.Tarix va falsafa, sotsiologiya, matematika va boshqalar 
o‗rtasidagi aloqalar ham juda yaqin. Boshqa fanlar bilan bunday aloqalar tarixiy 
izlanishlarni osonlashtiradi, o‗rganilayotgan ob‘yekt to‗g‗risida kengroq ma‘lumot 
olishga imkon beradi. 
Yordamchi maxsus tarixiy fanlar ham mavjud. Yordamchi tarix fanlariga 
an‘anaviy ravishda paleografiya, diplomatiya, genealogiya, geraldiya, sfragistika, 
epigrafiya, tarixiymetrologiya, numizmatika, xronologiya, tarixiy geografiya va 
boshqalar kiradi. Ular tarixshunoslikning ma‘lum turlari, shakllari bilan 
shug‗ullanadigan maxsus, nisbatan mustaqi lsohalardir.
Qo‗shimcha tarixiy fanlar nisbatan torroq masalalarni batafsil o‗rganib chiqish 
orqali tarixiy jarayonni chuqurroq tushunishga hissa qo‗shadi. Yordamchi tarix 
fanlariga tarixiy manbalarni o‗rganuvchi manbashunoslik, tarixshunoslik, tarixiy 
geografiya, tarixiy geneologiya va boshqalar kiradi.
Tarix psixologiya, falsafa, sotsiologiya, siyosatshunoslik, yuridik fanlar, 
adabiyot va boshqalar kabi boshqa fanlar bilan o‗zaro aloqada bo‗lish bilan birga, 
ulardan farqli ravishda tarix butun jamiyatning rivojlanish jarayonini o‗rganadi, 
ijtimoiy hayotning barcha hodisalarini, barcha jihatlarini o‗zaro bog‗liqlikda tahlil 
qiladi. Ijtimoiy, iqtisodiy va texnik fanlarning har biri esa insoniyat jamiyatining 
rivojlanishi davomida o‗zga xos tarixiy yo‗lni bosib o‗tgan.
Tarix, shuningdek, bir necha, jumladan ijtimoiy ahamiyatga molik