Energetika fakulteti

Kuchlanish isrofini hisoblaymiz: 

     √     

     

        

 

        

 

     

                                                    

 

 

---

 

Transformator  punktidan  ombirxonagacha  bo`lgan  masofa  uchun  kabel 

tanlaymiz; Kabel liniyasining hisobiy toki: 

 

 

   

 

 

   

√   

 

     

 

    

            

        

 

Kabeldan  uzoq  muddatli  tok  oqib  turishi  uchun  ruxsat  etilgan  tokni 

hisoblash: 

 

 

   

 

 

   

 

 

 

  

 

    

        

        

   

171-betdan  431-jadval  АПРТО  (4x2,5)  markali  sim  tanlaymiz.  Aktiv 

qarshiligi R

0

=5,1 Ω/km  

  Kuchlanish isrofini hisoblaymiz induktiv X

0

= 0,4 Ω/km 

     √     

     

        

 

        

 

     

                                                

 

10/0,4 kVli transformator punktini yerga ulanish tizimining hisobi 

Kitob  pedagogika  kab-hunar  kollejining  transformator  punktini  yerga 

ulanish tizimining hisobi yerga ulash qurilmasining qarshiligi [A-15] 101-betdagi 

talablarga  asosan  1  kVli  tarmoqlar  neytrali  samarali  yerga  ulangan  hisoblanib, 

transformator neytrali ulangan turli xil vaqtda 4 Ω dan oshmasligi kerak. Shunga 

ko`ra, yerga ulash qurilmasining qarshiligini R

yer

=4 Ω ga teng deb qabul qilingan. 

   Transformator  punktini  tashqi  tomoniga  vertikal  yerga  ulagichlarni 

joylashtiramiz. Vertikal yerga ulagichlar sifatida  

 

diametri  16  mm  va  uzunligi  2  m  bo`lgan  po`lat  sterjenlarni  yerga  burab 

kirgizish  amalga  oshiramiz.  Elektrodlarni  oxirgi  yuqori  qismini  pastga  0,7  m 

chuqurlikda  joylashtiramiz.  Gorizontal  elektrodlar  xuddi  shunday  po`latdan 

tayyorlangan  bo`lib,  vertikal  elektrodlarga  payvandlanadi.  Transformator 

punktining  egallagan  maydonlarini  taqriban  hisobga  olib,  yerga  ulagichlarni 

oraliq  masofa  parametrlari  bo`yicha  joylashtiramiz.  Vertikal  elektrtodlar 

orasidagi masofa 4 m. 

---

 

 

Vertikal  va  gorizontal  yerga  ulagichlar  uchun  tuproqning  solishtirma 

qarshiligini quyidagi ifoda orqali aniqlanadi: 

 

P

r.g

=P

SOL

*K

p.g

 

P

r.v

=P

SOL

*K

p.v

 

Bu  yerda:tuproqning  solishtirma  qarshiligi  P

SOL

=100  (tuproq  qumloqligi); 

K

p.g 

va  K

p.v 

–  gorizontal  va  vertikal  elektrodlar  o`rtacha  nam  tuproq  uchun  bu 

koeffitsiyentlar K

p.g 

=2; K

p.v

=1,5 

P

r.g

=100*2=200 Ω/m 

P

r.v 

=

=

100*1.5=150  Ω/m 

Bitta  vertikal  sterjenli  elektroddan  o`tish  qarshiligini  quyidagi  formula 

yordamida aniqlaymiz: 

 

     

 

 

   

         

(  

     

 

 

 

 

  

         

         

)

 

Bu  yerda:

  

-elektrodlarning  uzunligi 

       

;

  

-elektrtodlarning  tashqi 

diametric 

           

; 

 

-elektrodlarning  o`rtasidan  yer  yuzasigacha  bo`lgan 

masofa: 

                         

 

 

     

 

   

        

(  

   

     

 

 

 

  

       

       

)         

Ω  

Vertikal elekrtodlarning taqriban sonini aniqlaymiz: 

   

 

     

 

   

   

 

 

Bu  yerda:

  

   

-kontur  bo`yicha  joylashgan  vertikal  yerga  ulagichlarni 

foydalanish  koeffitsiyenti  gorizontal  elektrodlarni  aniqlash  ta`siri  hisobga 

olinmaganda 

 

   

-koeffitsiyenti taqriban  

 

---

 

tanlangan  vertikal  elektrodlar  (20  ga  teng)  deb  qabul  qilamiz  va  vertikal 

elektrodlar  orasidagi  masofaga  nisbatan  ularning  uzunligi  4/2=2.  Shunga  ko`ra, 

 

   

 0,66  

   

     

        

                 

 

 

 

Gorizontal  elektrodlarda  qarshilik  ortib  ketishini  (40x8  mm  bo`lganda) 

quyidagi formula bilan aniqlanadi: 

 

     

 

 

   

             

   

(  

     

 

     

)

 

Bu  yerda: 

 

   

-gorizontal  ulangan  elektrodlarni  vertikal  elektrodlarga 

nisbatan 

foydalanish 

koeffitsiyenti 

 

   

                  

-gorizontal 

elektrodlarning umumiy uzunligi 

        

 t-yer  yuzasiga  nisbatan  oraliq  masofa  t=1,7  m;  b-palasaning 

uzunligi b=0,08 m;  

 

     

 

   

              

(  

    

 

        

)         

Ω 

Vertikal 

elektrodlarni 

aniqlaganda 

quyidagi 

formula 

yordamida 

hisoblaymiz: 

             

     

 

 

     

  

 

 

     

  

 

 

       

       

      

Ω 

Ishlatish  koeffitsiyenti  bo`yicha  vertikal  elektrodlarning  oniy  qiymatlarini 

aniqlaymiz:N=0,27 ga teng bo`lgandagi  ga teng bo`ladi: 

   

 

     

 

   

   

   

 

     

           

       

 

Shunga  ko`ra,  transformator  punktining  aylanasi  bo`ylab  vertikal 

elektrodlarning  soni  25taga  teng  deb  qabul  qilamiz,  u  holda  vertikal  yerga 

ulagichlarning qarshiligi quyidagiga teng bo`ladi: 

---

 

 

   

 

 

     

 

   

   

 

     

         

      

 

Shunga ko`ra, elektrodlar bo`lganda yerga ulagichlarning umumiy qarshiligi 

quyidagiga teng: 

 

              

  

 

 

   

  

  

 

   

  

  

 

         

          

       

Ω 

 

 

 

                                                                  6                        7 

 

                                                                                                   2 

                                                                                                  3 

 

 

                                                       

     

 

 

          5    

4 

 

 

 

9-jadval. Transformator punktini TП ni yerga ulash sxemasi; 

---

 

1-- transformator punkti binosi; 2-- vertikal elektrod; 

3-- gorizontal elektrod; 4-- yuk (KCO-366) kamerasi;  

 5--transformator toki; 6-- ШO-70 shkafi; 7-- 5-6 mm li katilka (sim);