Doniyorova Gavharning "5220100 Filologiya"

Intoq (“so’zlatish”,”gapirtirish”) san’ati badiiy asarda hayvonlar yoki jonsiz narsalarni odamlarga o’xshatib so’zlatishni nazarda tutadi.

Laff va nashr (“yig’ish va yoyish”) san’ati she’r baytida avval bir necha narsa yoki tushuncha nomini ketma-ket keltirib, keyin ular haqidagi hukmlarni ketma-ket bayon qilishni nazarda tutadi. Bundan maqsad esa nomlari keltirilgan narsa yoki tushunchalarni bo’rtttirib, kuchaytirib tasvirlashdir.

Avval sanalgan nomlar tartibi bilan ular haqidagi hukmlar tartibi munosabatiga ko’ra laff va nashr “murattab”(tartibli”) va “nomurattab”(“tartibli bo’lmagan”) turlarga bo’linadi. Masalan, Lutfiyning

Qoshing, irning, yuzung, ey rashki rizvon,

Hilolu kafsaru bog’i jinondur

Baytining birinchi misrasida laffda avval qosh, so’ng irn (lab),keyin esa yuz sanaladi, ikkinchi misradagi “nashr” ya’ni mahbuba a’zolari haqidagi hukmlar tartibi birinchi misradagi so’zlarga mos keladi, ya’ni birinchi turgan “qosh” so’ziga ikkinchi misrada turgan “hilol” tashbehi, ikkinchi turgan irn(lab) so’ziga ikkinchi bo’lib kelgan kavsar tashbehi, uchinchi turgan “yuzung” so’ziga esa uchinchi bog’i jinon tashbehi mos bo’lib tushadi. Bu murattabdir. Misol:

Og’ziyu ikki zulfiyu qadi bo’lmasa manga

Rayhonu sarvu g’uncha ko’rardin maloldur baytidagi laff va nashr nomurattabdur.

Raftoriyu qaddig’a ravonim sadqa,

Bir boqishingga ikki jahonim sadqa.

Og’ziyu beliga budu nobudim sarf,

Ko’ziyu labig’a jismu jonim sadqa

Ushbu misralarda laff va nashr san’ati qo’llangan bo’lib, shoir bir necha predmetlarni sanab keltirib, keyingi misralarda ularni har biriga xos xususiyatlarni ifodalagan.