Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti tadbirkorlik va boshqaruv fakuliteti 6 – bi- guruh talabasi Istamov Saidakbarning birja ishi Fanidan mustaqil ishi

Agar oddiy indekslarda birja indeksining o'zi haqida gapiradigan bo'lsak, demak bu qiymat tayyor soha portfeli bo'lib, uning qiymati sohaning yoki hatto mamlakat iqtisodiyotining rivojlanish dinamikasini ko'rsatishi mumkin.

Umumiy ko'rsatkichlarni hisoblash uchun har bir indeksda qandaydir hisoblash asoslari bo'lishi kerak, ya'ni kompaniyalar qimmatli qog'ozlarining tarkibi - bu "savat" deb nomlanadi. Ushbu "savat" tarkibiga masalan, mamlakatdagi eng yirik sanoat korxonalarining aksiyalari, yirik kinokompaniyalar, avtokonsernlar va boshqalar kiradi.

Birja indekslari kotirovkalari "savat" ga kiritilgan kompaniyalar aksiyalarining o'rtacha qiymatini aks ettiradi. Shu bilan birga, ko'rsatkichlarning mutlaq qiymati oz ma'lumotga ega, faqat dinamikasi muhimdir. Agar indeks o'sishni ko'rsatsa demak, eng yirik korporatsiyalar mukammal tartibda degan xulosaga kelishimiz mumkin, indekslar pasayib borayotgan bo'lsa, demak investorlar aksiyalardan xalos bo'lishni boshladilar deyish mumkin.

Qonuniy ravishda indekslar birjalar egalari va yirik aksiyadorlariga tegishli bo'lgan alohida kompaniyalarga, shuningdek xususiy kompaniyalarga tegishli. Ajoyib misol S&P 500 indeksidir, u 1860 yilda tashkil etilgan Standard & Poors kompaniyasiga tegishli (S&P 500 indeksining o'zi faqat 1957 yilda paydo bo'lgan). Bugungi kunda Standard & Poors moliyaviy bozorlarni tahlil qilish bo'yicha nufuzli xalqaro reyting agentligi bo'lib, 2016 yildan beri S&P Global Inc deb nomlanib kelayotgan McGraw-Hill bosh kompaniyasiga tegishli.

Indeksning mohiyati quyidagicha: indeksga kiritilgan kompaniyalar ma'lum asosda tanlanadi va ma'lum bir qiymat ma'lum hisob-kitoblar asosida ko'rsatiladi. Ushbu qiymat yoki indeks qiymatining o'zi mutlaqo hech qanday ma'lumot bermaydi. Indekslardan foydalanishning foydasi uning qiymatlarini o'zgartirishdir, bu foiz yoki ball sifatida olinadi.

O'z-o'zidan aksiyalar indekslari aktivlar emas, ular oddiygina aksiyalar savatining o'rtacha tortilgan kotirovkalari. Ammo qanday qilib indekslar bilan savdo qilasiz? Savdo fond indekslarida pul ishlashning asosiy vositasi bu fyuchers shartnomalari. Indeks fyucherslari faqat neft fyucherslari kabi yetkazib berish huquqisiz hisoblab chiqiladi. Savdo faqat indeks qiymatiga nisbatan amalga oshiriladi, "savat" ga kiritilgan korxonalar aksiyalariga egalik huquqi paydo bo'lmaydi.