Д. Т. Абдукаримов

Муҳокама учун саволлар: 
1. Уруғчиликнинг назарий асоси-генетиканинг уруғчиликда аҳамияти. 
2. Навларнинг ѐмонлашиш сабаблари. 
3. Механик ифлосланиш нима? 
4. Биологик ифлосланиш нима? 
5. 
Белгилар 
бўйича 
ажралишни 
ва 
мутациянинг 
навнинг 
ифлосланишига таъсири. 
6. Навнинг ифлосланишини олдини олиш чоралари. 
7. Уруғлик етиштиришни ихтисослаштириш нимадан иборат? 
2.2. ДОНЛИ, ДУККАКЛИ ДОН ЭКИНЛАРИ УРУҒЧИЛИГИ 
 
Элита уруғлигини ишлаб чиқариш икки босқичдан иборат: 
1. Уруғчиликнинг бирламчи бўғинларида уруғликни ўстириш; 

---

221 
2. Уларнинг юқори навдорлик тозалигини, ҳосилдорлик ҳусусиятлари ва 
экишга яроқлилик сифатларини сақлаган ҳолда кўпайтириш. 
Донли экинларнинг бирламчи уруғчилигига биринчи йилги бўғинларни 
синаш пигомниги, иккинчи йилги бўғинларни синаш питомниги ва кўпайтириш 
питомниги киради. 
Бирламчи уруғчилик боскичларининг вазифаси элита ишлаб чиқариш 
учун юқори сифатли уруғлик етиштириш. Элита уруғларига жуда катта 
талаблар кўйилади. Шунинг учун элита ишлаб чиқариш жараѐнида бирламчи 
уруғчиликнинг ҳамма питомникларида тегишли усуллар ва услублар 
қўлланилади. Булардан энг асосийси-танлашдир. Систематик ва синчиклаб 
ўтказиладиган танлаш элита ўсимликларининг навдорлигини, касалликларга 
чидамлилигини ва юқори маҳсулдорлигини таъминлайди. 
Уруғчилик ишларини тўғри ва сифатли ўтказилиши янги навнинг 
қимматли хўжалик биологик хусусиятлари ва белгиларини узоқ вақт сақланиб 
келишини таъминлайди. Турли экинларнинг бирламчи уруғчилиги ҳар хил ўзига 
хос тартибда ўтказилади. 
Элита уруғликларни ишлаб чиқариш усуллари экинларнинг ва навларнинг 
биологик хусусиятлари, яратилиш усуллари, ирсий ўзгарувчанлик 
хусусиятлари, кўп йиллар давомида эқилиб келиши, ишлаб чиқаришдаги экин 
майдонининг катталиги. тупроқ-иқлим ва ташқилий хўжалик шароитларига 
боғлиқ.
Донли, дуккакли-дон экинларнинг элита уруғлигини етиштириш 
қуйидагиларни таъминлаши керак: 
-навни районлаштиришда ҳисобга олинган ҳамма қимматли хўжалик-
биологик белги ва хусусиятларини сақлаб қолиш; 
-юқори нав тозалиги ва типиклигини сақлаш; 
-экинбоплик ва ҳосилдорлик хусусиятлари юқори физиологик мукаммал 
қимматли уруғликларни ҳосил қилиш; 
-замбуруғ касалликларидан уруғликларни соғломлантириш; 
-уруғликларни ишлаб чиқариш ва сотиш режаларини, ҳамда талаб 
даражасида тегишли эхтиѐт ва ўтувчи фондларни ҳосил қилиш; 
-нав алматиришни тезлаштириш мақсадида янги навларнинг уруғчилигини 
кўпайтиришни жадаллаштириш. 
Бу экинларнинг элита уруғларини ишлаб чиқаришда якка танлаш ва 
оммавий танлаш қўлланилади.