|
2.3. Maǵlıwmatlar isenimligi hám xabar autentifikatsiyasini támiyinlew.
“ Autentifikatsiya” sóz dizbegi maǵlıwmattıń? A? i? iyligini támiyinlewdi ańlatadı. Autentifikatsiya alo? Aning barlıq aspektlariga tiyisli bolıwı múmkin, mısalı xabar almasilinayotgan táreplerdiń alo? A seansı. Autentifikatsiyaning áyne informaciyaǵa tiyisli? Atı? A? ida gáp ketkenliginde, autentifikatsiya alo? A kanalından uzatılatuǵın maǵlıwmatlar óz dereksi, mazmunı, jaratılagn sanaei, hám? Ti boyınsha? A? i? iy? Isoblanadi.
Maǵlıwmatlar pútkilligi – avtorlıq? Ol? Ol? I málim bolǵan uffe tárepinen jaratılǵan, uzatılǵan hám sa? Langan maǵlıwmatlardıń? Ol? Ol? Siz ózgertilmaganligiga isenim? Osil? Ilish imkaniyatın beretuǵın ózgeshelik. Ózgertiw degende ádetde? Abar fregmentlari ornın almatirish hám ózgertiw, bas? A maǵlıwmat? Ushish hám? Okazo túsiniledi.
Maǵlıwmat dereksi autentifikatsiyaga -? Aralayotgan? Ujjatning áyne ol jaǵdayda kórsetilgen informaciya dereksi tárepinen jaratılǵanlıǵın tasdi? Lash imkaniyatın beredi. Shuni aytıp ótiw kerek, bul? Olda? Ujjatning jaratılıw hám? Tini tekseriw talap etilmeydi. “? ujjatning fa? At bir retligi” aynıwında onıń tákirar uzatılıwı yamasa tákirar paydalanılıwı názerde tutıladı. Eger xabar dereksi fiksirlangan
bolsa, ol? Olda “ maǵlıwmatlar dereksi autentifikatsiyasi” ornına “ xabar autentifikatsiya’? o’llaniladi.
Maǵlıwmatlar pútkilligi hám deregi autentifikatsiyasi bir-birine bekkem bo? Langan.? A? i? atdan? Am, eger maǵlıwmatlarınıń ózgerlıgi tasdi? Lansa, ol? Olda uffe? Am avtomatikalıq túrde ózgeredi. Eger uffe ornatilmagan bolsa, ol? Olda pútinlik mashqalası? Al etiliwi kerek. Bunıń menen bo? Li?? Olda uffe autentifikatsiyasi óz ishine maǵlıwmatlardıń pútkilligin tekseriwdi? Am aladı.
Mısal? Araymiz:
1. Sa? Lanayotgan informaciya (M) dıń pútkilligin támiyinlew ushın fakat informaciya iyelewgagina málim bolǵan giltga bo? Li? Bolǵan (M, hk (M)) kriptografik xesh-funktsiyanı? O’llash múmkin. Bunday usıl avtomatikalıq túrde maǵlıwmat dereksi autentifikatsiyasi mashqalasın jónge salıw etedi.
2. Uzatılatuǵın xabardıń pútkilligin támiyinlew ushın? Am xesh- funktsiyasınan paydalanıw múmkin, bul xesh-funktsiya xabar jiberiwshi hám xabardı? Abul? Iluvchi táreplerge málim bolǵan jasırın giltga bo? Li?; bolıwı kerek. Derek autentifikatsiyasi giltning fa? At táreplargagina málim ekenligi menen kepillik beriledi, biraq bul? Olda avtorlıqtan moynına almaw menen bo? Li? Mashqala kelip chi? Adi. Shuning ushın giltli xesh-funktsiyası járdemindegi derekke autentifikatsiyasi fa? At bir-birigagina ishonuvchi tárepler alo? Asi múmkin.
3. Derek autentifikatsiyasida fa? At táreplargagina málim bolǵan simmetrik shifrlaw algaritmidan paydalanıw múmkin, biraq bul usıl alınatuǵın maǵlıwmatlardıń pútkilligine kafolot bermeydi, gáp sonda, shifrlanǵan informaciyanı uzatıw processinde ol uslanıwı hám ózlestiriliwi múmkin. Bunnan tash? uff, onı ámelge asırıw ushın jasırın gilt zárúr boladı.
4. Derek autentifikatsiyasini giltsiz xesh-funktsiya hám simmetrik shifrlawdı birgelikte? Ullab támiyinlew múmkin. Onıń ushın jiberiletuǵın xabarǵa? o’yidagi formuladan 2 tasini? O’llash etarli:
Ek (M, h (M) yamasa (M Ek (h (M)))? Aralayotgan? Olda izo?? Ilish múmkin, 2 bulimda? Aralgan shifrlaw algoritmı? Ujumga sabırlı bolıwı kerek.
5. Ámeliyatda kóbinese assimmetrik gilt hám giltsiz xesh- funktsiyalardan paydalaniletuǵın sxemalar? O’llaniladi. (M, Ek (h (M))) sxemaǵa tıykarlanıp ra? Amli qoldı? Isoblash algoritmı jaratıladı. Buǵan uqsas sxemalar bir-birine ishonadigan hám isenmeytuǵın tárep ortasındaǵı alo? Áke uffe autentifikatsiyasi mashqalasın saplastırıw múmkinshiligin beredi.
6. Giltli xesh-funktsiya hám simmitrik shifrlawdı birgelikte? O’llab? Am bul mashqalanıń sheshimin kórsetiw múmkin, bul? Olda? Úyindegi sxemadan paydalanıladı.
Eki (M, hk2 (M))
(Ekx{M), hk2{M))
(Eki (M), hk2 (Ek1 (M))),
hám? Okazo. Bunday jantasıwda fa? Atgina shifrlaw algoritmı hám xesh- funktsiya? Iymatini? Isoblash bir-birinen tupten far?? Qıstırıp qoyıwı kerek.
Juwmaq? Ilib aytqanda, bul erda xabardıń birden-birligi hám óz hám? Tida uzatılıwına? O’shimcha kepillik? Arab ótiledi. Bul? Olda “ tranziktsiya” autentifikatsiyasidan paydalanıladı, bul sóz dizbegi xabardıń birden-birligi hám óz hám? Tida uzatılǵanlıǵın tasdi? Dashga múmkinshilik beredi. Autentifikatsiyaning bunday túri ilgeri jiberilgen maǵlıwmatlardı tákirar jiberiwden? Imoya? Ilish imkaniyatın beredi.
Xabarlardıń birden-birligi hám óz hám? Tida uzatılıwı ushın ádetde? Úyindegi autentifikatsiya parametrlerinen? O’llaniladi,? O’shimcha paramertlar bolsa uzatılatuǵın informaciyaǵa? o’shiladi.? O’shimcha maǵlıwmatlar retinde bir sanlar izbe-izligi yamasa qandayda bir hám? Tni alıw múmkin. Eger hám? T? ujjatning jaratılıwı yamasa uzatıw hám? Tini bildirse, sanlar izbe-izligi xabardı alǵanlıqtıń to’? ri tártipte ámelge asırılǵanlıǵına kepillik beredi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
