Chizmachilik

 
3. O‘zaro perpendikular bo‘lgan uchta proyeksiya tekisliklarida tasvirlar 
yasash 
 Ba’zida  detallarning  ikkita  proyeksiyasi  orqali  uni  to‘liq  tasavvur  qilish 
qiyin.  Ayniqsa  detalning  ba’zi  bir  qsmlariga  o‘lchamlar  qo‘yishda  qiynalish 
mumkin.  Masalan  3.1-rasm,  a  dagi  yaqqol  tasviri  berilgan  detal  olinsa,  uning 
tuzilishi ancha murakkab, ostki asosida silindrik teshik, ikki yondagi devorlari qiya 
qilib  kesilgan.  Bu  devorlarning  shakli  faqat  profil  proyeksiyalar  tekisligida  aniq 
ko‘rinadi.  Chunki  ular  o‘sha  tekislikka  parallel  bo‘lib,  unga  o‘zining  haqiqiy 
kattaligida proyeksiyalanadi. Bundan tashqari detalning shaklini uning yon va ostki 
asoslarining  o‘zaro  joylashishi  to‘g‘ri  burchakli  ekanligi  W  tekisligida  aniq 
ko‘rinadi.  
a) 
           
  b) 
3.1-rasm 
Avvalgi  H  va  V  tekisliklariga  nisbatan  uchinchi  W  proyeksiyalar  tekisligi 
ularga  perpendikular  qilib  kiritiladi  (3.1-rasm,  b).  W  tekislik  profili  proyeksiyalar 
tekisligi  deyiladi.  “Profil”  so‘zi  fransuzcha  bo‘lib  yon  tomoni  degan  ma’noga 
to‘g‘ri keladi. 

---

81 
 
Detalni    uchala  H,  V,  W  proyeksiyalar  tekisliklari  fazosiga  qo‘yib  uning 
proyeksiyalari  tushiriladi  (3.2-rasm,  a).  H  tekislikni  x  o‘q  atrofida  pastga,  W 
tekisligini z o‘qi atrofida o‘ngga aylantirib V  bilan bitta tekislik hosil qilinadi (3.2-
rasm,  b).  Detalning  profil  proyeksiyasi  bilan  frontal  proyeksiyasi  gorizontal 
chiziqda bir-biri bilan bog‘langanligiga e’tibor berilsin. 
Standart  talabiga  binoan  detalning  chizmasida  proyeksiyalarni  bog‘lovchi 
chiziqlar tushirib tasvirlanadi (3.2-rasm, c). 
 
3.2-rasm