Buxoro davlat universiteti «Psixologiya» kafedrasi

Рахмонова Д.Б. Бошкарув психологияси.Маъруза матни.2010/11 укув йили 

 

66 

Ma’lumki boshqaruv jarayoni uchun ijrochilikning psixologik xususiyatlari va 

ularning o’ziga xosligi muhim ahamiyatga ega. Xuddi shu boisdan jamoa guruh va 

ularning  a’zolari  yuzasidan  muayyan  darajadagi  psixologik  ma’lumotlilik  faoliyat 

va muomalali tashkil qilish, uyushtirish muloqotga kirishishi voqelikga tortilganlik 

masalalarni  e’tiborga  olish  boshqaruv  jarayonini  maqsadga  muvofiq  amalga 

oshirishni ta’minlaydi.  

Rahbarlik psixologik  savodxonlik har  qaysi  alohida xususiyat, vaziyat,  holat, 

ziddiyat,  shaxs  qarshiligi,  munosabat  muammo  yechimiga  oqilona  va  omilkorlik 

bilan  individual  yoki  differentsial  yondashishni  amaliyotga  tatbiq  etishga  keng 

ko’lamli  imkoniyat  puxta  shart  –  sharoit  shaxsiy  uslub  vujudga  kelishiga  negiz 

yaratadi. Binobarin rahbar xodimlarning individual tipologik xususiyatlari bo’yicha 

psixologik bilimlar bilan qanoat hosil qilmasdan, balki ijtimoiy psixologik holatlar, 

qonuniyatlar,  hodisalar  rivoji,  ularni  keltirib  chiqaruvchi  omillar  harakatlanuvchi 

mexanizmlar ijtimoiy muammolarning yechimi jarayonda qat’iy qabul qilish va uni 

bajarilishi  bosqichlari  to’g’risidagi  ma’lumotlar  bilan  qo’llanilishi  lozim.  Aks 

holda  jamoa  guruh  singari  mikrotuzilmalarni  boshqarishda  psixologik  muhitni 

barqarorlashtirida  shaxslararo  munosabatlarni  to’g’ri  tashkil  qilishda  ishlab 

chiqarishni yo’lga qo’yishda odamlar o’rtasida o’zaro ta’sir, ta’sirlanish, taassurot 

o’zaro  tushunish  hamdardlik  kabi  murakkab  kechinmalarkuchi  davomiyligini 

anglab yetishda nuqson va kamchiliklarga yo’l qo’yiladi.  

Ishchilar,  xodimlar,  dehqonlar  xullas  ijrochilarning  psixologik  masalalari 

quyidagilardan  iborat  bo’lib,  mehnatkashlar  fazilatlarining  ijtimoiy  psixologik 

umumiy  xususiyatlari  va  ijtimoiy  guruhlarning  o’ziga  xosligi  sinfiy,  kasbiy 

xususiyatlari u yoki bu norasmiy ommaviy tizimga taalluqli kabi ruhiy umumiylik, 

uyg’unlik bog’liqlik,  mutanosiblik, moslik, e’tiqod ishonch va unga tortilganlikni 

o’zida aks ettiriladi: 

- 

Umuminsoniy, umumbashariy onglilik; 

- 

Boshqaruv faoliyatida qatnashish imkoniyati; 

- 

Sobitqadamlik va uning o’ziga xosligi namunasi; 

- 

Ijtimoiy faollik, tashabbuskorlik, xobbi; 

- 

Turlicha shakldan mulkni ko’paytirish va uni asrash hissi; 

- 

O’zini o’zi kamol toptirish tuyg’usining mavjudligi; 

- 

Ixtirochilik, kashfiyotchilik, uyushqoqlik tashkilotchilik qobliyati va uning 

rahbarlik  hamda  hamkorlik  faoliyatida  unumli  foydalanishni,  bunda  diagnostik, 

prognostik metodlarni qo’llash; 

- 

O’zaro  yordam,  o’zaro  hurmat  o’zaro  qo’llab  –  quvvatlash  hissining 

mavjudligi va ularni o’z o’rnida tatbiq etish;  

- 

U yoki bu kasbga taalluqligi va kasbiy mukammalligi; 

- 

Muayyan millatga  mansubligi va ma’naviyatga munosabati; 

- 

Ma’lum sinfga aloqadorligi va undan g’ururlanish;  

- 

G’oyaviy – siyosiy e’tiqodi, ishonchi va iymoni; 

- 

Jinsi yoki kamolot darajasi aql ko’rsatkichi, balog’at bosqichi; 

- 

Siyosiy  partiyaga  ijtimoiy  ittifoqqa  ommaviy  harakatlarga  a’zoligi  va 

boshqalar. 

---