Бозор ҳокимияти шароитида нархларнинг шаклланиш тамойиллари

. Mana shunday narx belgilash

• . Mana shunday narx belgilash
• strategiyasini ishlab chiqish uchun rahbarlarga faqat ixtirochi-
• lik emas, balki bozor talabi haqidagi batafsil axborot ham
• kerak bo’ladi. Biz shu bobda monopol hokimiyatga ega firmalar narxni
• qanday o’rnatishlarini ko’rib chiqamiz. Biz ishni har qanday
• bozor strategiyasining asosiy maqsadini — iste’molchi yutug’i-
• ni o’z qo’liga olib uni firmaning qo’shimcha foydasiga aylanti-
• rilishini tushuntirishdan boshlaymiz. So’ngra bunday aylanti-
• rishning eng tarqalgan usuli hisoblangan narxlarni diversi-
• fikatsiyalashni muhokama qilamiz. Diversifikatsiyalash yuz ber-
• ganda turli xaridorlar uchun turlicha(goh bir tovarning o’ziga,
• goh esa arzimagan o’zgarishlar bilan ajralib turuvchi turli
• tovar modellariga) narx o’rnatiladi.
• Narx diversifikatsiyasi keng qo’llanilgani uchun, uning qan-
• day qo’l kelishini tushunish muhimdir.
•  

Iste’molchi yutug’ini ko’lga kiritish

• Biz ko’radigan narx shakllantirish barcha strategiyasining
• bitta umumiy belgisi bor, u ham bo’lsa iste’molchi yutug’ini
•  

qo’lga olib, uni ishlab chiqaruvchi ixtiyoriga o’tkazishdir. Buni

• qo’lga olib, uni ishlab chiqaruvchi ixtiyoriga o’tkazishdir. Buni
• 11.1-rasmdan aniq ko’rish mumkin.
• Aytaylik, firma hamma ishlab chiqarilgan mahsulotini yagona
• narxda sotadi. Foydani maksimumlashtirish uchun firma narx
• R* va o’zining chegarali xarajatlari va daromadlari egri chi-
• ziqlari kesishgan joyga to’g’ri kelgan mahsulot chiqarish mikdori
• Q* ni tanlab oladi.
•  

Shuning o’zidayoq firma foyda olib ishlagan bo’lur edi,

• Shuning o’zidayoq firma foyda olib ishlagan bo’lur edi,
• biroq uning rahbarlari qanday qilib firmaga yanada ko’proq
• foyda keltirish xususida bosh qotiradilar. Ayrim xaridorlar
• talab efi chizig’ining A bo’lagida tovar uchun R* narxga nisbatan
• yuqoriroq haq to’lashlari mumkinligini ular biladilar.
• Ammo narxning oshishi firma o’zining ayrim xaridorlaridan
• ajralib qolishini, tovar sotish hajmining qisqarishini va
• foyda pasayishini bildiradi. Xuddi shu kabi boshqa bo’lg’usi
• xaridorlar firma mahsulotini olmay qo’yadilar, chunki ular
• tovar uchun R* singari yuqori narxda pul to’lashga qodir bo’lmay-
• dilar. Biroq ko’pchilik xaridorlar R* dan past, lekin firmaning
• chegarali xarajatidan yuqori bo’lgan narxni ma’qul deb
• topadilar. (Bu xaridorlar talab egri chizig’ining V bo’lagida
• bo’ladilar). Firma narxni pasaytirib, o’z tovarlarini V guruh-
• dagi xaridorlarga sotadi, lekin bunday bo’lganda firma o’zi-
• ning doimiy xaridorlariga tovar sotishdan kam daromad ko’ra-
• di va foyda pasayadi.
•