“bozor iqtisodiyoti nazariyasi-rivojlangan mamlakatlar bozor tajribasi”

3.2. Iqtisodiyotning barqarorlashuvi zaruriyati

O`zbekistonda bozor iqtisodiyotining shakllanishida katta ta’sir ko`rsatadigan o`ziga xos xususiyatlar borki, bular mavjud iqtisodiy vaziyatdan kelib chiqadi. Ma’lumki, bularni e’tiborga olmay, bu sohada kutilgan natijaga erishib bo`lmaydi. Iqtisodiy vaziyat bozor munosabatlariga o`tishni milliy iqtisodiyotning shakllanishi, industrlashtirishni tezlashtirib, me’yorga yetkazish bilan birgalikda amalga oshirib borishni talab etadi. Avvalo shuni ta’kidlash kerakki, bular bir vaqtda yuz beradigan hodisalar bo`lib, ularni bir-biridan ajratib bo`lmaydi. Ular ayni bir vaqtdagi harakatdan iborat. Uchchovi ham juda ahamiyatli va respublika taqdirini belgilovchi ijtimoiy-iqtisodiy asoslardir. Bularni o`z ahamiyati, asosi va harakat xususiyatlari bo`yicha uch iqtisodiy jarayon birligi (uch birlik) deb atash to`g`ri bo`ladi.

Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotning tub mazmuni milliy iqtisodiyotni yuzaga keltirish, uni shakllantirishdan iboratdir. Chunki mamlakat busiz o`z suverenlik mazmunini yo`qotadi. Mustaqil iqtisodiyotsiz siyosiy mustaqillik e’tiborsiz bo`lib, jamiyat tuzumlari xalq manfaatiga to`la xizmat qila olmaydi, avvalo tub mazmuni bilan iqtisodiyotdan respublika manfaati uchun samarali foydalanib bo`lmaydi. Milliy iqtisodiyotni shakllantirish uning barqarorligini ta’minlashdan boshlanadi. Sobiq mavjud yagona xalq xo`jaligi kompleksi buzilishi bilan iqtisodiy aloqalar barbod bo`ldi, ular uzilib ketdiki, busiz xalq xo`jaligi harakati normal davom eta olmaydi va mavjud inqiroz holati yuz beradi. Barqarorlashtirish iqtisodiy aloqalarni tiklashga harakat qilish va yangilarini yuzaga keltirishni talab qiladiki, bu barcha tarmoq, korxona, xo`jaliklar va ishlab chiqarish, ijtimoiy infrastrukturaga taalluqidir.
Iqtisodiy aloqalarni tiklash va yangilarini yuzaga keltirish xalq xo`jaligini tiklash va rivojlanish asosi bo`lib, u o`z ichiga ichki va tashqi aloqalarni oladi.
Mustaqil iqtisodiyot dalatning o`z moliya-kredit, pul tizimlarini talab qiladi. U, avvalo mamlakatning manfaatidan kelib chiqsa, so`ngra tashkil topish zarur bo`lgan bozor iqtisodiyoti manfaatidan kelib chiqadi. Bunda milliy pulni joriy qilish, yangi banklar tizimi, ayniqsa keng tarmoqli tijorat banklarini tuzish zaruriydir.
Milliy manfaat, yangi ijtimoiy-iqtisodiy holatni e’tiborga olgan holda yangicha taqsimot munosababatlarini kiritish, uning amaliy shakllarini qo`llash zaruriyati tug`iladi. Birinchi navbatda, bunda ijtimoiy himoya e’tiborga olinib, daromad manbai bo`lmagan yoki past bo`lgan, yordamga muhtojlarni qo`llash ahamiyatlidir.
Bulardan tashqari respublika xalq xo`jaligi tuzilishini o`zgartirish talab qilinadiki, u mustaqil milliy iqtisodiyot talabiga mos kelishi kerak. Uni xomashyo yo`nalishidan ozod qilib yuqori darajali ishlab chiqarishga va tayyor mahsulotlar yaratuvchi ishlab chiqarishga aylantirish maqsadga muvofiqdir.