Boymatova Nilufarning Madaniy-ma’rifiy muassasalarida targ‘ibot- tashviqot ishlari fanidan yakuniy nazorat ishi 8- variant

Shavkat MIRZIYOYEV

Inson dunyoda umid bilan yashaydi. “Orzularimga yetay, shinam uy-joyim bo‘lsa, yon-atrofimda qulay sharoit, bekamu ko‘st muhit hukm sursa, jamiyatga, raiyatga, davlatga, oilamga, ota-onamga, do‘stu yorlarga, mahalla-ko‘yga, qishlog‘imga, yurtimga foydam tegsa, murodu maqsadim ushalsa”, deydi.

Keksalar “Odam bolasi hayotdan rozi bo‘lsa, tog‘ni tolqon qiladi” deyishadi.

Kim buni tushunar, kim buni anglamas. Prezidentimiz har bir inson umid bilan yashar ekan, ertaga, indin yoki undan keyin emas, hozir, shu bugun niyatiga yetishini, umridan, hayotidan, har bir kunidan rozi, mamnun bo‘lishini istaydi.

Bu — ulug‘vor maqsad, ezgu amal, abadiyatga daxldor fikrat.

Zero, bugun odamlarni rozi qilish — kelajagimizni go‘zal, betakror,ulkan salohiyat va qudrat kasb etishini ta’minlaydi. Bu — inkor qilib bo‘lmas haqiqat. Chunonchi, baxtli odamlargina dunyoni yangilashga, o‘zgartirishga qodir. Mamlakatimiz siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, ma’naviy-ma’rifiy sohalarda jo‘shqin hamda jadal islohotlar davriga kirdi. Shu islohotlarning eng ustuvorlaridan, muhimlaridan biri “Obod qishloq”, “Obod mahalla” dasturlaridir.

Mazkur dasturlar, avvalambor, xalqimiz ruhiyatini ko‘tarishga, uning ichki imkoniyatlarini ko‘paytirishga, shaxs sifatidagi kamolotini yuksaltirishga, uning qadr-qimmatini, hurmatini joyiga qo‘yishga qaratilgani bilan dolzarb va ahamiyatlidir. Biroq...

Bu ezgu, xayrli, yurtimiz istiqboli uchun o‘ta muhim dasturlar ijrosida yaxshisini oshirib, yomonini yashirib, loqaydlik, beparvolik, xaspo‘slashga berilish illatlari ko‘zga tashlanyaptiki, bunga aslo chidab bo‘lmaydi.

Davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev 27 iyun kuni “Obod qishloq” va “Obod mahalla” dasturlarini amalga oshirish, aholi yashash joylarini obod maskanga aylantirish masalalariga bag‘ishlangan videoselektor yig‘ilishida bu boradagi ishlarni chuqur tahlil qilar ekan, jumladan, shunday dedi: “Joylardagi haqiqiy ahvolni biz xalqimizdan yashirmaymiz va borini qanday bo‘lsa, shunday ko‘rsatib boramiz. Albatta, bu ko‘pchilikka yoqmayapti, ko‘p rahbarlar buni hazm qila olmayapti. Lekin biz bu boradagi barcha holatni va boshlagan ishlarimizni xalqimiz bilan bamaslahat va jamoatchilik nazorati ostida amalga oshiramiz”.

Bajarilgan ishlardan bajarilmagani ko‘proq...
Prezidentimizning 2018 yil 29 martdagi “Obod qishloq” dasturi to‘g‘risida”gi Farmoniga muvofiq, joriy yilda Samarqand viloyati tumanlaridagi 28 qishloq, Samarqand hamda Kattaqo‘rg‘on shaharlaridagi 4 mahallada qurilish-obodonlashtirish ishlari olib borilmoqda.

Samarqand tumanidagi Mehrobod va Ilonsoy qishloqlari ham joriy yil dasturiga kiritilib, ushbu aholi punktlarida yakka tartibdagi uy-joylarni ta’mirlash, elektr, ichimlik suvi tarmoqlarini tortish hamda qayta tiklash, kanalizatsiya qudug‘i va yo‘llarni ta’mirlash, bozor hamda boshqa infratuzilma obyektlarini qurish belgilangan.

Jumladan, tumanning eng chekka hududi — Mehrobod qishlog‘ida 2200 nafardan ziyod aholi yashaydi. Odamlar, asosan, dehqonchilik, bog‘dorchilik bilan shug‘ullanadi. Qishloqqa yaqin parrandachilik korxonalarida mehnat qiladiganlar ham ko‘pchilikni tashkil etadi. Umuman, qishloqda yashovchi har bir kishi halol mehnat qilib, yaxshi turmush kechirishni istaydi va shunga intiladi.

Ammo hududdagi 410 ta oilaning 32 tasi yashaydigan to‘rt qavatli uyda zamon talabiga mos sharoit yaratib olish uchun aholining o‘z imkoniyati yetmaydi. O‘tgan asrning 80-yillarida qurilgan bu uyda kanalizatsiya tarmog‘i mavjud emas. O‘z-o‘zidan ayonki, hojatxona ham yo‘q. Hatto ichimlik suvini ham aholi uy yonidagi krandan tashib keladi. Uyning tomidan chakka o‘tadi. Binoning tashqi qismi, yo‘laklar, xonadonlar ta’mirtalab.

“Joylardagi haqiqiy ahvolni biz xalqimizdan yashirmaymiz va borini qanday bo‘lsa, shunday ko‘rsatib boramiz. Albatta, bu ko‘pchilikka yoqmayapti, ko‘p rahbarlar buni hazm qila olmayapti. Lekin biz bu boradagi barcha holatni va boshlagan ishlarimizni xalqimiz bilan bamaslahat va jamoatchilik nazorati ostida amalga oshiramiz”.

Shavkat MIRZIYOYEV

— Shu sababdan ham ushbu qishloqni dastur asosida obod qilish rejalashtirildi, — deydi Samarqand tumani hokimi o‘rinbosari Qurbon Qurbonov. — Birinchi navbatda, uyning tom qismi to‘liq ta’mirlandi. Yerto‘la tozalanib, tartibga keltirildi. Har bir kirish yo‘lagiga temir eshik qo‘yildi. Binoning tashqi ko‘rinishi to‘liq yaxshilandi. Ayni paytda qishloqdagi aholi xonadonlari, yo‘llar, kommunikatsiya tarmoqlariniyangilashga kirishildi.

Dasturga ko‘ra, yil yakuniga qadar Mehrobodga 2,2 kilometr suv tarmog‘i tortilib, boshqa xonadonlar qatorida yuqoridagi ko‘p qavatli uy ham ichimlik suvi bilan ta’minlanadi. Hozirgi kungacha bitta suv tarmog‘i qurilgan bo‘lsa, yana bir suv inshootini qurish ishlari olib borilmoqda. 2,5 kilometr elektr tarmog‘i yangilangan. Qishloq hududidagi 0,3 kilometr yo‘lga asfalt yotqizish, 2,1 kilometr yo‘lga qum-shag‘al aralashmasi to‘shash ishlari bajarilgan. 60 dan ortiq xonadonlarga gaz ballonlari hamda ko‘mir tarqatilmoqda. Shuningdek, qishloqda kanalizatsiya tarmog‘i tortish ko‘zda tutilgan. Hududdagi 200 dan ortiq xonadonlarni ham ta’mirlash belgilanib, hozirgi paytda tuman hokimligi va homiylar tomonidan ishlar boshlangan.

Bundan tashqari, qishloqdagi umumta’lim maktabini mukammal ta’mirlash, maktabgacha ta’lim muassasasi hamda qishloq vrachlik punkti binolarini rekonstruksiya qilish va ular uchun ichimlik suvi inshooti qurish belgilangan. Ammo to‘liq moliyalashtirilmagani tufayli belgilangan ishlarning yarmi ham amalga oshirilmagan. Chunki bizga taqdim etilgan ma’lumotlarga ko‘ra, ayni vaqtda yuqoridagi obyektlar uchun sarflanadigan xarajatlarning atigi 15 foizi moliyalashtirilgan, xolos. Bajarilgan qurilish-montaj ishlari esa, bor-yo‘g‘i, 10 foizni tashkil etadi.

Eng ajablanarlisi, dastur asosida obod etilishi kerak bo‘lgan Mehrobodning zamonaviy loyihasi tegishli loyiha instituti tomonidan haligacha tayyorlab berilmagan. Axir loyihasiz qanday qilib qishloqni obod etish mumkin?

Mutasaddilar negadir shoshilmayapti
To‘raqo‘rg‘on tumanidagi Guliston mahallasida 500 dan ziyod xonadonlar mavjud. Ularda ikki yarim ming nafardan ortiq aholi istiqomat qiladi. Mahalla ahli uzoq yillardan buyon ichimlik suvi muammosidan aziyat chekib keladi. Chorasizlik qursin, qishloqning yuqori qismidan oqib o‘tadigan Katta Namangan kanalining suvi yaroqsiz bo‘lsa-da, aholi uni iste’mol etishga majbur bo‘lmoqda.

Keyingi paytda holat bir oz yumshagandek bo‘ldi, ya’ni alohida transport ajratilib, mahallaga toza ichimlik suvini tashib keltirish yo‘lga qo‘yildi. Lekin bu bilan muammo yechimini topdimi?

Gulistonliklar o‘z hududlarining “Obod qishloq” dasturiga kiritilganligini eshitib, boshlari osmonga yetgandi. Ko‘p o‘tmay, may oyining birinchi yarmida dastur ijrosiga kirishildi ham. Bu yog‘i qiziq. Mutasaddilar quruq maslahatlashuvlar va quruq va’dalar bilan o‘ralashib qoldilar. Uzoqqa bormasdan, suv muammosini olaylik. Yil oxiriga qadar amalga oshiriladigan ishlar rejasiga ko‘ra, ichimlik suvi tarmog‘i ikkinchi chorakda qurib bitkazilishi shart edi. Yaxshi-ku, dersiz, yo‘q, aksincha, yomon. Hali loyiha ijrochilar qo‘liga tekkani yo‘q. Uni tayyorlashga mas’ul bo‘lgan “Qishloqqurilishloyiha” mas’uliyati cheklangan jamiyati mutasaddilari chizmalarni “lag‘mon”dek cho‘zishgani cho‘zishgan.

Qishloqdagi 15-umumta’lim maktabi binosi ta’miri ham qo‘l uchida, xo‘jako‘rsinga olib borilayotgandek tuyuladi, qarasangiz. Bu yerda uch-to‘rt nafar energetik transformator qurilmasini nomiga ko‘zdan kechirib, qismlarini yoqib-yoqmay, sozlash bilan band. Isitish tizimi qozonxonasida ham ikki-uch kishi uymalashib yuribdi, xolos. Quruvchilar qani? Ovoz ko‘tarib chaqiring, topolmaysiz. Asosiy ishni bajarishi lozim bo‘lgan quruvchilar ko‘rinmaydi.

— 4 ta sinfxona, bino ichidagi yo‘lak to‘la ta’mirlanishi, yangi hojatxona va qorovulxona qurilishi kerak edi, — deydi maktab direktori Ijobat Haqnazarova. — Quruvchilar dastlab harakatni shitob bilan boshlashdi. Keyin esa taqa-taq to‘xtatib qo‘yishdi. Sababi, muassasamizdagi qurilish-ta’mirlash yumushlari uchun ajratilishi lozim bo‘lgan 555 million so‘mdan haligacha darak yo‘q. Bu masalada hali bankka, hali boshqa idoralarga chopyapmiz. Natija “nol”. Darvoqe, dastlabki loyihada yangi sport zalini qurish ham mo‘ljallangan edi. Keyin unga o‘zgartirish kiritildi. Bilsak, bu o‘zgartirish emas, qisqartirish bo‘lib chiqdi. Qaysidir rahbarning ko‘rsatmasi bilan sport zali qurilishini o‘chirib tashlashibdi.

Direktorning yozg‘irganicha bor, ikkinchi qavat chala-yarim suvoqdan chiqarilganicha qolgan. Quruvchilardan dom-darak yo‘q.

— Ish haqi cho‘ntakda bo‘lmagach, quruvchilarimizning shashti so‘ndi, — deydi pudratchi tashkilot — “To‘raqo‘rg‘onobodqurilishinvest” mas’uliyati cheklangan jamiyatining ushbu inshootdagi ish yurituvchisi Ilhom Boyboboyev. — Mana, qirq kunki, hisob raqamimizga pul tushmayapti. Vazifalar ko‘lamidan kelib chiqib, ikkita brigadani bunyodkorlik ishlariga jalb qilgandik...

Darvoqe, manzilli ro‘yxatda maktab ta’miri uchun to‘lov tuman mahalliy byudjetining daromadlar oshirib bajarilgan qismi va ichki imkoniyatlari hisobidan moliyalashtirilishi belgilangan. Unda muammo qayerdan kelib chiqyapti, hayron qolasan kishi.

Guliston mahallasida ham boshqa hududlardagi singari mahalla guzari, sartaroshxona hamda go‘zallik salonini o‘z ichiga olgan maishiy xizmat ko‘rsatish shoxobchasi, hammom qurish, gulzor va xiyobonlar barpo etish, ko‘cha chiroqlari o‘rnatish hamda boshqa yumushlar ko‘zda tutilgan. Ammo ularni ro‘yobga chiqarish esa hamon paysalga solinmoqda, ishlar bajarilish o‘rniga qog‘ozda qolib ketyapti.

Bu bilan dastur ijrosi tamoman o‘lda-jo‘lda, degan fikrdan yiroqmiz. Odamlar hovli-joylarini tartibga keltirishyapti. Qishloq vrachlik punkti ta’mirdan chiqarilib, sharoitlar yaxshilandi. 29-maktabgacha ta’lim muassasasi ta’miri tezkorlik bilan olib borilmoqda. 1,8 kilometr uzunlikdagi ichki yo‘llarga shag‘al yotqizilgani ham bor gap. Mahalla tadbirkorlari ish o‘rinlari yaratish, biznesni rivojlantirish bo‘yicha loyiha va amaliy ishlari bilan faollik ko‘rsatishyapti.

Shu o‘rinda aytish kerak, mahalladagi ishlar bilan tanishish chog‘ida bu yerda ko‘pchilikning boshini biriktiradigan fuqarolar yig‘ini raisi vazifasi bo‘sh turganligi e’tiborimizni tortdi. Sobiq oqsoqol Adhamjon Shermatov aprel oyi boshida ishdan bo‘shatilgan ekan. O‘rniga kelgan Nurmuhammad Davlatov sanoqli kungina faoliyat yuritibdi, xolos. Bugun hududda keng miqyosdagi bunyodkorlik ishlari davom etayotgan, unga jamoatchilikni ham faol jalb qilish zarurati tug‘ilgan pallada ishboshining o‘zi yo‘q. Harakatlarni sustlashtirayotgan sabablarning bir uchi shunga ham borib taqalmasmikin?

Sirti yaltiroq, ichi qaltiroq

Farg‘ona viloyatining 15 tumanidagi 30 mahalla fuqarolar yig‘inida “Obod qishloq” dasturi asosida keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Dastur doirasida 163,3 milliard so‘m o‘zlashtirilishi hisobiga 10 ming 768 uy-joyni ta’mirlash, 78 kilometr ichimlik suvi va 99,3 kilometr elektr tarmog‘i tortish, 934 tozalash inshooti qazish, 123,6 kilometr xo‘jaliklararo hamda ichki yo‘llarni, mavjud transformatorlarni ta’mirlash, 98 ijtimoiy, 268 bozor infratuzilma obyektlarini qurish va ta’mirlash kabi ishlar yuzasidan tegishli chora-tadbirlar belgilab olingan.

Oltiariq tumanida bu borada ulkan bunyodkorlik ishlari bajarildi, boshqa joylarda ham muayyan ishlar davom etmoqda.

Xususan, Toshloq tumanidagi “Zarkent” va “Yangiyo‘l” mahalla fuqarolar yig‘inida bu borada ishlab chiqilgan aniq chora-tadbirlar asosida tegishli ishlar bajarilyapti. Shu kunga qadar 170 ko‘cha chiroqlari o‘rnatildi, 15 transformator ta’mirdan chiqarildi, bir qator ko‘chalarga asfalt yotqizildi. Shuningdek, ko‘chalardagi pana-pastqam, ko‘rimsiz uy-joylar buzilib, yangilanmoqda, zamonaviy maishiy xizmat shoxobchalari qad rostlayotir.