Biogeografiya kk

 
Sorawlar ha’m tapsırmalar. 
1. Biosferadag’ı kishi ha’m u’lken zat aylanıs degen ne? 
2. Ta’biyatta uglerodtın’ (S) aylanısın tu’sindirip berin’? 
3. Ta’biyatta azottın’ (N) aylanısın tu’sindirip berin’? 
4. Ta’biyatta kislorodtın’ (O) aylanısın tu’sindirip berin’? 

---

14 
4- Lektsiya. 
 Biosferadag’ı organizmlerdin’ ko’p tu’rliligi. 
Jobası: 
1. Tu’r kriteriyaları. 
2. Prokariot, eukariot organizmler. 
3.Organizmlerdin’ klassifikatsiyası. 
 
Biosfera ushın tiri organizmlerdin’ ju’da’ ko’p tu’rliligi xarakterli. Bul ha’r qıylılıqtı 
organizmler arasındag’ı tuwısqanlıq baylanıstı sa’wlelendiriwshi sistemag’a kirgizedi. Tiykarg’ı 
sistematikalıq (taksonomiyalıq) kategoriya bolıp tu’r xızmet etedi. Ha’r qıylı sistematikalıq 
gruppalardag’ı tu’rlerdi ayırıw ushın olardın’ belgilerinin’ jıynag’ı paydalanadı. Biz olardı ayırıw 
ushın ulıwma printsiplerdi qollanamız. 
 
1. Morfologiyalıq. Tu’rler bir-birinen belgilerinin’ jıynag’ı boyınsha ayırıladı. Bunda 
tu’rler ko’pshilik waqıtta dimorflı yamasa polimorflı. boladı:
Biz tek bul kriteriya menen tu’rlerdi bir-birinen ayıra almaymız (bir kriteriyanın’ o’zi 
jetkiliksiz). Sebebi ta’biyatta bir-birine ju’da’ uqsas tu’rler bar.
2. Fiziologiyalıq. Tu’rler bir-birinen fiziologiyalıq qa’siyetleri boyınsha ayırıladı: 
ko’beyiw mu’ddeti, balalar sanı, awqatlanıw protsessinin’ tezligi, dem alıw h.t.b. Ha’r qıylı tu’r 
wa’killeri shag’ılıspaydı, shag’ıllasada na’sil bermeydi. Biraq ta’biyatta ayırım tu’rler: 
kanareykalar, terek ha’m tallar, qoyanlar o’z-ara shag’ılısıp na’sil beriwi mu’mkin. Bul o’z-
o’zinen fiziologiyalıq kriteriya tu’rlerdi bir-birinen ayırıw ushın jeterli emes ekenligin ko’rsetedi. 
3. Bioximiyalıq. Ha’r qıylı tu’rge kiretug’ın organizmler o’zinin’ ximiyalıq quramı, sonın’ 
ishinde belok, uglevod, peptitsidler, nukleyn kislotalar ha’m basqaları menen ajıraladı.