Bilim sohasi

7.24-rasm 7.25-rasm 7.26-rasm

Tabiiy yoruglikdan qutblangan yorug‘likni olishga imkon beruvchi qurilma polyarizator (qutblagich) deyiladi. U faqat E tashkil etuvchini va mos ravishda N ni qandaydir tekislikka — qutblagichning bosh tekisligiga о‘tkazadi.

Bu holda qutblagich orqali tushayotgan yorug‘lik intensivligining yarmiga teng intensivlikdagi qutblangan yorugiik o'tadi. Qutblagichni tabiiy yorugiik nuriga nisbatan aylantirganda qutblagichdan chiqqan yassi qutblangan yorugiikning tebranishlari tekisligi buriladi, ammo uning intensivligi o‘zgarmaydi. Qutblagichdan qutblangan yoruglikni tahlil qilish uchun foydalanish mumkin, bunda u analizator deb ataladi.

Agar amplitudasi elektrik E₀ vektorga teng bo’lgan yassi qutblangan yorug’lik analizatorga tushsa, u vektoming faqat

E=E₀cos(7.33)

ga teng bo’lgan qandaydir tashkil etuvchisinigina o’tkazadi, bu yerda  - analizator A bilan polyarizator (qutblagich) P ning bosh tekisliklari orasidagi burchak (7.26-rasm).

Yorugiikning intensivligi tebranishlar amplitudasining kvadratiga proporsional bo’lgani uchun (7.33) dan

I = I₀ cos²(7.34)

ni olamiz, bu yerda I₀ — analizatorga tushuvchi yassi qutblangan yorugiikning intensivligi, I — analizatordan chiqqan yorugiikning intensivligi, (7.34) tenglama Malyus qonunini ifodalaydi.

Malyus qonunidan ko‘rinishicha, analizator tushuvchi yassi qutblangan yorug’lik nuriga nisbatan burilganda chiquvchi yorug’likning intensivligi noldan I0 gacha o‘zgaradi. Agar analizator tushuvchi nurga nisbatan o‘q atrofidagidek burilsa, o'tuvchi yorugiikning intensivligi o'zgarmaydi, unda yorulg‘ik tabiiy bo’lishi mumkin, agar bu vaqtda intensivlik (7.34) qonun bo‘yicha o ‘zgarsa, unda tushuvchi yorugiik yassi qutblangan bo’ladi.

“Yorugiikning qutblanishi” termini ikki ma’noga ega. Birinchidan, bu tushuncha ostida yoruglikdagi elektr va magnit vektorlarning fazoviy — vaqt tartibliklari bilan xarakterlanuvchi yorug‘lik xossasi tushuniladi. Ikkinchidan, yorug‘likning qutblanishi deb qutblangan yorug‘likni hosil qilish jarayoniga aytiladi.