Барча ҳуқуқлар ҳимояланган. Ушбу китобнинг ҳеч бир қисмидан муаллиф

 Мен бахтли оилада вояга етдим. Оилавий бахт 
пулга боғлиқ эмас, буни аниқ биламан. Лекин шу дара-
жага етишда, бугунги пойдеворнинг мустаҳкам бўли-
шида оиламизнинг аҳил-иноқлиги, ҳаммамиз бир-би-
римизни қўллаб, бир ёқадан бош чиқаришимиз бизга 
катта ёрдам берган. Бу ҳаёт «театри»да ҳамманинг 
ўз роли бор. Уни юракдан ижро этиш керак, холос...

---

---

305 / ЖУРНАЛИСТЛАРГА СЎЗ ЭРКИНЛИГИ КЕРАК ЭМАС
2020 йилнинг охирига келиб, ғалати гап-сўзлар 
айлана бошлади — кўпчилик одамлар сўз эркинли-
ги фақат журналистларга керак, шунга худди ўзлари 
учун бир имтиёз талаб қилгандек олишиб ётишибди, 
деб ҳисоблар экан. 
Ишонинг, сўз эркинлиги уларга керак эмас. Бу нефть 
ёки олтин бўлмаса, дивиденд, имтиёз ёки машҳурлик 
келтирмаса. Қайси журналистдан сўрамай, шу пайт-
гача енгил контент-мавзулар билан ҳам бемалол яшаб 
келишганини айтади. Кўнгилочар каналлар, видео- 
блоглар рейтингининг юқорилиги — бунинг исботи. 
Бир кузатинг-да, миллион марталаб нималар кўрил- 
япти? Кўнгилочар лойиҳалар билан омманинг вақти-
ни чоғ қилаётганларнинг бозори чаққон, реклама бе-
рувчилар шуларнинг этагини қаттиқ тутади. Жиддий 
нашрлар, таҳлилий мақолаларнинг аудиторияси улар-
— ◆ XIX ◆ —
Журналистларга суз 
эркинлиги керак эмас

---

дан бир неча баравар кам. Лекин бошоғриқлари, асаб- 
бузарликлари, эшитадиган дўқ-пўписалари ортиғи 
билан.
Агар ҳозир ахборот эркинлигига нуқта қўяди-
ган бўлсак, журналисту блогерлар яна туризм, пазан-
дачилик мавзуларига ўтиб кетади. Улар-ку, кунини 
кўрар, кўчада қолмайди. Лекин ислоҳотлар натижа-
сида ҳамма эришганларимиз йўққа чиқади. Чунки сўз 
эркинлиги — ана шу ислоҳотларни илгари сураётган-
лар учун қўшимча, ёрдамчи кўз демакдир. Ишимизни 
қойиллатяпмиз деб, кўкрак кериб ҳисобот берадиган, 
лекин аслида халққа тегишли мол-мулкни талон-та-
рож қилувчи, бузувчи, вайрон қилувчи, сотиб юборув-
чилар доим топилади.
Сўз эркинлиги аввало жамиятга, давлатга керак. 
Сўз эркинлигини ватанпарварлигидан, юртига, хал- 
қига жони ачиганидан, мамлакатнинг равнақи учун 
илгари сураётган одамлардан миннатдор бўлишимиз 
лозим. Улар амалдорларнинг тепса-тебранмаслигини, 
қаршилигини енгиб ўтяпти ва эвазига бошларига бир 
дунё муаммо ва кўнгилсизликлар орттириб олиш-
моқда.
306 / ЖУРНАЛИСТЛАРГА СЎЗ ЭРКИНЛИГИ КЕРАК ЭМАС
 Мен АОКАга раҳбар бўлиб, журналистлар, бло-
герлар ва ОАВ ҳуқуқларини ҳимоя қилиш агентли-
ги ишини йўлга қўйган пайтимдаёқ бу ташкилот 
вақтинча эканини, ўтиш даврига хослигини тушун-

---

 АОКА лойиҳаси икки йилга мўлжалланган бўлиб, 
аниқ вазифалар учун ташкил қилинган. Биринчиси — 
матбуот хизматлари ишини йўлга қўйиш. Улар тегиш- 
ли вазирлик, ташкилотларнинг нуқтаи назарини ўз 
вақтида, аниқ ва лўнда ифода этиши, шунингдек, мат-
буот билан мулоқот ўрнатиши, жамоатчилик билан 
доимий алоқада бўлиши керак эди. 
Биз бу вазифани уддаладик. Бугунги кунда мамла-
катдаги ҳар бир ташкилот ўзининг матбуот хизматига 
эга, бу хизматнинг бошлиғи эса раҳбар ўринбосарига 
тенглаштирилган. Бу олдинга қўйилган катта қадам 
бўлди, унинг натижалари кўзга кўрина бошлади.
Иккинчи ва энг асосий вазифа «телефон ҳуқуқи»-
ни йўқотиш, журналистларни ислоҳотларга ишонти-
риш, уларнинг миясида ўрнашиб қолган ички цензор-
ни сиқиб чиқариш, фаолликларини ошириш, ҳамма 
соҳаларда тараққиётни илгари суришларига эриш-
моқлик эди. АОКА Ўзбекистоннинг ёш, демократик 
журналистикаси учун қалқон бўлди, эркин журна-
листлар билан ҳукумат ўртасида воситачи вазифаси-
ни бажарди. Биз муроса йўлларини изладик, кадр-
ларни ўқитдик, йўналиш бердик, брифинглар ва 
307 / ЖУРНАЛИСТЛАРГА СЎЗ ЭРКИНЛИГИ КЕРАК ЭМАС
ганман. Жамият, давлат ва ОАВнинг ўзи ҳам бу
даврда янги воқеликни — сўз эркинлиги ҳаётимизга 
чуқур кириб борганлигини англаб етиб, янги муҳитга 
мослашиши керак эди.

---

308 / ЖУРНАЛИСТЛАРГА СЎЗ ЭРКИНЛИГИ КЕРАК ЭМАС
матбуот анжуманлари амалиётини жорий қилдик, 
керак бўлса, журналистларнинг руҳини, кайфияти-
ни кўтардик. Блогосферанинг ривожланиши учун ҳам 
барча шарт-шароитларни яратиб бердик.
 Афсуски, тажрибадан маълум бўлдики, давлат 
ташкилотининг сиёсати унга юклатилган функция 
ва вазифаларга эмас, кўпинча бевосита раҳбарига боғ-
лиқ экан. АОКАда ҳам шундай ҳолат юз берди. Ди-
ректор журналистларни ҳимоя қилиш ўрнига гўёки 
мамлакатда осойишталикни сақлаш баҳонасида ҳа- 
қиқатни очиқ ёритишни тақиқлаб қўйди.
 Худди журналист муаммоларни ёритмаса, ёпиқлиқ 
қозон ёпиқлигича қолиб, муаммолар ҳақида ҳеч ким 
билмайдигандек.
 Хуллас, худди эски пайтлардагидек, ёнғинни эмас, 
сигнализацияни ўчирмоқчи бўлиб кўришди.
Бу босқичда, айниқса, журналист ва блогерлар ҳу-
кумат билан судлашиш ва ошкора мулоқот қилиш 
бўйича тажриба орттира бошлаган пайтда, АОКА-
нинг ўрнини ҳеч ким босолмас эди.
Менинг назаримда, шунинг учун ҳам сўз эркин-
лиги концепциясининг кейинги босқичида бу соҳа-
ни тартибга солувчи, назорат қилувчи давлат ташки-
лотидан холи моделга ўтишимиз керак. Унинг ўрнига 

---

309 / ЖУРНАЛИСТЛАРГА СЎЗ ЭРКИНЛИГИ КЕРАК ЭМАС
ўз-ўзини назорат қилиш механизмлари ва қонунлар 
ишлаши зарур. Ҳимоя муайян бир шахсларга боғлиқ 
бўлиши нотўғри, ҳар қандай вазиятда қонун устувор-
лиги таъминланиши шарт. Ҳар бир фуқаро, ҳар бир 
журналист, блогер ёки ОАВ ўзини ҳимоя қилиш им-
конига эга бўлиши ва ўз ҳуқуқларига риоя этилишини 
талаб қилиши керак.
Хуллас, бугунги вазиятдан келиб чиқадиган бўлсак, 
АОКА тизим сифатида ўз вазифасини бажариб бўлди, 
унга эҳтиёж қолмади, деб ҳисоблайман. Бизнинг янги 
демократиямизда ОАВнинг устидан назорат қилади-
ган органга зарурат йўқ.
Энди оммавий ахборот воситалари ҳақиқий тўр-
тинчи ҳокимиятга айланиб бўлди.

---

310 / СЎНГСЎЗ
Сунгсуз
Қўлингиздаги китобни таҳрир қилаётганимиз-
да муҳаррир ва маслаҳатчиларим менга: «Бунчалик 
очиқча ёзиш шартмикин? Одамларга қўрқувларин-
гиз, ишончсизлик, хато ва йўқотишларингизни кўр-
сатиш тўғримикин? Бу қай даражада мотивация бўла 
олади?» — дейишди. Китобимни суперменлар эмас, 
оддий ёшлар ўқишини айтдим. Ўзим ҳам супермен 
эмасман-ку, ҳаммага ўхшаган оддий одамман. Мен 
ҳам омадсизликка учрашдан қўрқаман, ўйлайман, 
сиқиламан. Бу — ҳаёт, охири доим яхшилик билан ту-
гайдиган, қаҳрамонлари фақат ижобий хислатларга 
эга Голливуд фильми эмас! Унда ҳаммаси силлиқ ке-
чавермайди.

---

 Шахсий ҳаётим билан боғлиқ анча воқеа-ҳодиса-
ларни тилга олмадим, чунки бу борада ҳали кўп нар-
сани англаб олишим, ўзим учун хулосалар чиқаришим 
керак. Мемуарлар ёзишга ҳали эрта. Бу китобдан мақ-
сад — мотивация бериш, холос. Агар уни ўқиган ҳеч 
бўлмаса бир инсоннинг ҳаёти яхши томонга ўзгарса, 
вазифасини бажарган бўлади.
Мен ҳаётимда тўқнашган барча инсонлардан мин-
натдорман. Менга ўз зарбалари билан курашувчан 
бўлишни, ҳар қандай вазиятда қайта ўнгланиб, қад 
ростлашни ўргатганларга ҳам раҳмат дейман. Бундай 
одамлардан икки карра миннатдорман. Чунки улар-
нинг бешафқат турткиси мен учун катта тажриба бўл-
ган, ҳар сафар бир поғона юқорига олиб чиқиб, олға 
юришимга мажбур қилган. 
311 / СЎНГСЎЗ

---

Осон кечмаган шу тўрт йил давомида тақдир йўлла-
римиз кесишган барча журналистларга, ҳамма-ҳам-
мага раҳмат айтаман. Ҳозир унчалик билинмаётган 
бўлса-да, лекин сизлар билан бирга росмана тарихий 
ишлар қилдик. Бунинг натижаларини ҳали албатта 
кўрамиз, Худо хоҳласа.
Мени қўллаб-қувватлагани, тушунгани, холис тан- 
қидлари ва креатив ғоялари учун Саида Шавкатовнага 
алоҳида миннатдорчилик билдираман. АОКА ва Фонд-
нинг барча йирик лойиҳалари, катта ютуқларида бу ин-
соннинг ҳиссаси беқиёс.
 
Яхши-ёмон кунларимда ёнимда турган ажойиб Жа- 
моам, Ҳамфикрларим, Сизлардан беҳад миннатдорман.
Ҳусан Ҳакимов 
Фатҳитдин Муҳиддинов 
Суннат Сиддиқов 
Татьяна Степанова 
Назира Салоҳиддинова
Аброр Исмоилов 
Сарвар Пўлатов 
Флюра Хисматуллина
Камила Султонова
Рушана Фараҳова 
Юлдуз Ҳошимова
Ольга Непомняшая
Бахтиёр Иноғомов
Бобирбек Усмонов
Дилмурод Абдуқодиров 
Дэйл Ахмади 
Камилла Ахмади
Лазиз Ҳамидов