Bajardi: Iskandarova. Sh Qabul qildi: Rahimova. M

Chiston tahlili.

CHISTON (fors. — topishmoq) — Sharq sheʼriyatidagi lirik janrlardan biri. Dastlab xalq ogʻzaki ijodida sheʼriy savoljavob, topishmoq shaklida paydo boʻlgan. Chistonda narsa yoki hodisaning xarakterli belgilari majoziy tavsiflanib, nima ekanligini topish oʻquvchi, tinglovchiga havola etiladi. Shu sababdan Chiston topishmoqsheʼr deb ham ataladi. Chistonda narsalarning nomlari ochiq aytilmaydi, balki ular ga xos shakl, sifat va xususiyatlar qayd etiladi. Oʻquvchi yoki tinglovchi Chiston mazmunidan kelib chiqib, unda yashiringan, nomi pinhon tutilgan narsani oʻz zehni, idroki kuchi bilan topib oladi. Oʻtmishda shoirlar Chiston yaratishda, asosan, 2 usul — abjad va oddiy topishmoqdan foydalanishgan. Chistonlar fard, bayt, kitʼa, ruboiy va qisman gʻazal shaklida yoziladi, 2 baytdan 10 baytgacha, hatto undan ham ortiq boʻlishi mumkin; maʼrifiy, ijtimoiysiyosiy mazmunga ega boʻladi.

Uvaysi chistonlari.

"Kun va tun" chistoni

Ikki mahbubni ko‘rdum, bir-birisin ko‘rmagan,

Ikkisining o‘rtasiga, do‘stlar, qil sig‘magan.

(Kun va tun) "Anor" chistoni

Ul na gumbazdur, eshig-u tuynugidin yo‘q nishon, Necha gulgunpo‘sh qizlar manzil aylabdur, makon? Sindirib gumbazni, qizlar holidin olsam xabar, Yuzlariga parda tortig'liq turarlar bag‘ri qon! 

(Anor)

Alisher Navoiy Chistonlari

QALAM

Ne lo`lidurki, chun hangoma tutsa, Qadam boshtin qilib tortar navozir. Boshin keskandin ortib anga tahrik, Tilin yorg`andin o`lub anga tahrir. Qora sug`a boshin yuz g`uta bersa, To`lar og`ziyu bo`lmas lek damgir. Kiromul kotibin andin qilib sabt, El etkandin yamon-yaxshini bir-bir. Vale oshiq bila Majnun ishiga Qazo yetkurmay andin ranju tashvir. Bihamdillahki, ollimda azaldin Jununu ishq yozdi kilki taqdir.