Azərbaycanda Peşə Təhsili və Təliminin (ptt) inkişafına Avropa İttifaqının dəstəyi

 Diaqram 3.1. 

Elektrokimyəvi deşilmə hadisəsini araşdırın və müzakirə edin; 

Bərk dielektriklərdə deşilmə mexanizmlərini araşdırın və fikirlərinizi yoldaşlarınızla 
bölüşün. 
3.3.3. Qiymətləndirmə 
Aşağıdakı qiymətləndirmə meyarına əsasən qiymətləndirəcəksiniz:
“Elektrik möhkəmliyini şərh edir” 

Dielektrik deşilməsi nə zaman baş verir? 

Elektrik möhkəmliyi nədir? 

Deşilmə mexanizmi hansı amillərdən asılıdır? 
3.4.1. İstilik parametrlərini müəyyən edir 

İstilik parametrləri 
Ərimə temperaturu sabit temperaturdur. Metal və xəlitələr normal təzyiq 
şəraitində həmin temperaturda duru ərintiyə çevrilir. 
Ərimə temperaturu metallarda və xəlitələrdə çox geniş hədlərdə 3C°-dən (civə) 
3410C°-yə qədər (volfram) dəyişir. İstiyədavamlı metal tələb edildikdə yüksək ərimə 
temperaturlu metal və xəlitələrdən istifadə olunur. Bərk elektroizolyasiya materialları qızdıqda ərimə 
və yumşalma, məmulatın ölçü və formasının dəyişməsi və s. baş verir.
Qətranlar, bitumlar, kompaundlar və digər amorf maddələr kristallik maddələrdən fərqli olaraq, 
müəyyən ərimə temperaturunun olmaması ilə xarakterizə olunur.
Elektroizolyasiya materialının zədələnmədən və əsas praktiki xassələrinə xələl gəlmədən həm 
qısa, həm də uzun müddət ərzində yüksək temperatura davam gətirməsi istiliyədavamlılıq adlanır. 
F
ə
rqli 
F
ə
rqli 
Ox
ş
ar 

---

37 

Şəkil 3.4. Elektrik stansiyası
Dielektriklərin istiliyədavamlılığı müxtəlifdir. Qeyri-üzvi dielektriklərin istiliyədavamlılığı onların 
elektrik xassələrinin kəskin dəyişməsi, xüsusi elektrik müqavimətinin azalması ilə təyin olunur. 
İstiliyədavamlılıq müvafiq olaraq bu dəyişikliklərə uyğun temperaturda qiymətləndirilir. 
Üzvi dielektriklərin istiliyədavamlılığı isə qəza vaxtı dartılmada və ya əyilmədə mexaniki 
deformasiyanın yaranması, materiala təzyiqlə iynə batırmaqla qiymətləndirilir. 
İstiliyədavamlılıq – elektrik izolyasiya materialının eyni vaxtda temperatur və mexaniki yükə tab 
gətirmə davamlılığıdır. İstiliyədavamlılığı Martens aparatının köməyi ilə təyin etmək olar. 
Ebonitin istiliyədavamlılığı – 65-75C°, getinaksın istiliyədavamlılığı 150-180C°-dir. 
Qızmaya davamlılıq – elektrik izolyasiya materiallarının uzun müddət dağılma və köhnəlmə 
nişanələri olmadan buraxıla bilən temperatura dözmə qabiliyyətidir. 
Bütün dielektriklər BEK (Beynəlxalq elektrotexnika komissiyası) tövsiyəsinə uyğun olaraq, 
qızmaya davamlılığa görə 7 sinfə bölünür. 
Siniflər 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
Y 
A 
E 
B 
F 
H 
C 
Temperatur C° 
90 
105 
120 
130 
155 
180 
180