Axborot tizimlari

Ma’lumotlar bazasini qo'llash ushbu imkoniyatlarni beradi:

• 
  so'rovlar majmuasini amalga oshirishni soddalashtirish;
  
• 
  saqlanilayotgan ma’lumotlarning ortiqchaligini kamaytirish;
  
• 
  axborot texnologiyalaridan foydalanish samaradorligini oshirish;
  
• 
  ma’lumotlar dolbzarligini ta’minlash;
  
• 
  amaliy dasturlarni o'zgartirmasdan ma’lumotlarni o'zgartirish;
  
• 
  ma’lumotlar tuzilmasining qat’iyligini saqlash.
  

Ma’lumotlar bazasini samarali tashkil etish bu — ma’lumotlar bazasida mantiqan o'zaro bog'langan massivlarni tashkil etishdir.

Ma'lumotlar bazasini boshqarish uchun uni tashkil etish va yuritishda ixtisoslashgan samarali dasturiy vosita — ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimidan foydalaniladi.

Ma’lumotlar bazasi qaytarilmaydigan ma’lumotlarning yaxlitlangan jamlamasi sanaladi. Uning asosida mazkur sohaning barcha masalalari hal etiladi.

Ma’lumotlar bazasida ko'p qirrali kirish va aynan bir xil ma’lumotlardan turli foydalanuvchilarning foydalanish imkoni mavjud. Tashkil etiladigan ma’lumotlar bazasining tuzilmasi muammo sohasi ma’lumotlarining axborot-mantiqiy modelini aks ettirishi lozim.

Ma’lu­ motlar bazasidagi mantiqiy o'zaro bog'liqlik ma’lumotlar modeli turiga muvofiq tashkil etiladi.

Normativ - ma’lumotnomali va boshqa ma’lumotlar qoida bo'yich alohida massivlarda joylashtiriladi. Bu massivlarni yuzaga keltirish va yuritish texnologiyasi o'ziga xos xususiyatlarga ega. Mazkur massivlar ma’lumotlar bazasining boshlang'ich yuklanish bosqichida tashkil etiladi.

Operativ (tezkor) hisobot ma’lumotlari ma’lumotlar bazasiga vazifalarni yechish reglamentiga muvofiq kiritiladi. Bu ma’lumotlar ma’lum davrda to'planadi. Ma’lum bir hisob-kitob qilingach (masalan, omborxonada qolgan tovarlarni hisob-kitob qilish), to'plangan tezkor hisobot ma’lumotlari vo'q qilinadi yoki arxivda saqlanadi.

Ma’lumotlar bazasi foydalanuvchining bitta shaxsiy kompyuterida monopol joylashgan bo'lishi m um kin. Bunday holatda u faqat ma’lum ShK tashqi xotirasiga joylashtiriladi va axborot bazasiga bir vaqtda bir necha foydalanuvchining kirishi ta’minlanadi.

Kompyuter tarmog'i mavjud bo'lgan holda ko'pchilik foydalaniladigan rejimda ishlash, “mashina-server“da joylashadigan markazlashgan ma’lumotlar bazasidan foydalanish imkoniyati tug'iladi. Bunday holatda har bir foydalanuvchi o'z shaxsiy kompyutcri orqali barcha foydalanuvchilar uchun umumiy bo'lgan markazlashgan axborot bazasiga kirishga ruxsat oladi.

Tarmoq texnologiyasida har bir foydalanuvchi o'z ShKda lokal ma’lum otlar bazasini tashkil etishi ham mumkin. Bu ma’lumotlar bazasi faqat mazkur avtomatlashgan ish joyi uchun zarur bo'lgan axborotni saqlaydi.

Kompyuter tarmog'ida ma’lumotlar bazasini tashkil etish va jamoa bo'lib foydalanish banklar, birja, investitsiya jamg'armalari va boshqa bozor iqtisodiy tuzilmalarining axborot tizimlari samaradorligini oshiradi.

Foydalaniladigan texnik va dasturiy vositalar konfiguratsiyasiga bog'liq holda turli ishlash texnologiyasi amalga oshirilishi mumkin. Ma’lumotlarni tarmoqli ishlab chiqishning turli konsepsiyalari mavjud, misol tariqasida “fayl-scrvcr“ va “mijoz-server"ni keltirish mumkin.

“Favl-server" kontseptsiyasi tarmoq operatsion tizimi yadrosi hamda markazlashgan holda saqlanuvchi fayllar joylashgan va “fayl-server“ uchun ajratilgan kompyuterga mo'ljallangan.

“Fayl-server“dagi ma’lumotlarning umumiy bazasiga jamo aholda kirish unga xos xususiyatdir. Foydalanuvchilardan biri tomonidan fayl yangilangan taqdirda boshqa foydalanuvchilaming kirishiga qarshi himoyalanadi. So‘ralgan ma’lumotlar “fayl-server“ dan ishchi stantsiyaga o'tkaziladi va ular ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi vositalari bilan qayta ishlanadi ( Quyidagi rasm).

“Fayl-scrver“ va “ Mijoz-server" texnologiyalari.

“Mijoz-server" konsepsiyasi.

Mazkur konsepsiyaga asosan, ma’lumotlarni ishlab chiqish vazifasi mijoz — ishchi stantsiyasi va ma’lumotlar bazasining mashina serveri o'rtasida bo’lishi mo'ljallangan.

Ma ’lumotlami qayta ishlashni mijoz so'raydi va u tarmoq bo'ylab ma’lumotlar bazasi serveriga uzatiladi. So'rov ma’lumotlari o'sha yerda qidiriladi. Qayta ishlangan ma’lumotlar tarmoq orqali serverdan mijozga uzatiladi.

“Mijoz-server“ arxitekturasi uchun xos hususiyat — bu ma’lumotlar bazasidan so'rov uchun SQL dasturlash tilidan foydalanish. Bu tarmoq mijozlarining turli xildagi umumiy ma’lum otlar bilan ishlash im konini beradi.

3.