Astanaqulova zuhraxon baxtiyorjon qizi

5.Konkret obhekt (texnologik) bilan uning tasviri orasidagi nomuvofiqlikdan kelib chiqqan muammo. Mehnat ta’limida foydalanganda texnik rasm, chizma – kinematik simvollar yordamida tasvirlanadi, unda muxim bo’lmagan elementlarni tushirib qoldiriladi, natijada amalga mos kelmaydi, muammoli vaziyat sodir bo’ladi.
6.Xarakatning xayoliy obrazi bilan amaliy xarakat orasidagi nomuvofiqlikni aks ettiruvchi muammoli vaziyatlar. O’quvchilar yangi amaliy xarakatni bajarishdan oldin uning obrazini yaratishlari kerak. Ko’p xollarda o’quvchining yangi xarakatni bajarishi uning tavsifi bilan bir xil bo’lmaydi.
7.Oldingi tajribani «Psixologik to’siqlari»ni bartaraf qilish bilan bog’liq muammoli vaziyatlar. Mavjud tajribalar yangi bilimlarni o’zlashtirish protsessida ijobiy va salbiy ta’sir ko’rsatishi mumkin.O’zlashtirilgan bilim va malakalarni saqlash bilan ularni takomillashtirish, yangilash orasidagi kurash boradi va muammoli vaziyat manbaiga aylanadi.
Konstruktsiyalashda, modellashtirishda, texnologik protsesslarni tashkil etishda, o’quvchilar mahlum konstruktsiyalar, modellar, tipovoy protsesslardan uzoqlashish qiyin bo’ladi. Yangi yechimlarni topishda muammo xarakteridagi qiyinchilikka duch keladilar.
8.Qarama-qarshi fikrlar vujudga kelishining natijasidagi muammoli vaziyatlar. Konstruktsiyalash va texnologik protsesslarni tashkil etishda bir narsa xaqida : «Mumkin-mumkin emas», «Ratsional-noratsional», «Ijobiy-salbiy» qabilidagi ziddiyatli fikrlar aytiladi. Ulardan qaysi biri to’g’riligini isbotlash vazifasi muammoli xarakterga ega bo’ladi.
Muammoli vaziyatlar xosil qilishning xar xil usullari mavjud. Bular o’quvchilar o’rganayotgan predmetlar, xodisalar orasidagi nomuvofiqlikni ochishga undash, bartaraf qilish uchun yangi bilim, mehnat malakalari zarur bo’ladigan amaliy xarakterdagi qiyinchiliklardan, tushunchaga, shaxsiy tajribaga zid faktlarni tanlash vaziyatlaridan va boshqalar.
9.Topshiriqni muammoli vaziyat ta’sirida idrok qilish natijasida o’quvchilar o’quv muammosi xosil bo’ladi. U avval fikr tariqasida vujudga keladi, keyin esa savol shaklida ifodalanadi. Muammoli so’zlar bilan ifodalanishi o’quv muammosini ta’riflash deyiladi.
O’qituvchi o’quvchilarning muammoli vaziyatdagi xolatlarini xis etishi kerak. Muammoli ta’limning muvaffaqiyati ko’p jixatdan muammoni ko’rish va ifodalashni qandayligiga bog’liq.
«Moskvich» avtomobilining dvigateli 70 ot kuchi, DT-54 traktori dvigateli 50 ot kuchiga teng. Bir xil plug minsa traktor tortadi.
Savol quyidagicha bo’ladi : Dvigatelning quvvati bilan mashinaning tortish kuchi orasidagi bog’lanishni aniqlang ?»
Demak, o’qituvchi o’quvchilar oldiga muammoli masalani qo’yishi lozim. Muammoni yechishda muammoli ta’limning darajasi, nomustaqil, yarim mustaqil, mustaqil va ijodiy faollikka ajratish kerak.