Arxeologiya va etnologiya fanidan savollarga javoblar. Tosh davri xususiyatlari

Machay g‘or makoni mezolitning so‘nggi bosqichiga oid yodgorlik bo‘lib, u Hisor tizmasining Ketmonchopti tog‘ining janubidan Machay daryosining o‘ng sohilidan topilgan.
G‘or-makon ko‘p qatlamli bo‘lib, u erdan ko‘p miqdorda tosh qurollari va oz miqdorda suyakdan yasalgan mehnat qurollaar ham\ topilgan. Suyak qurollar 15 nusxada boiib, ular bigiz, igna, so‘zan va boshqalardir. G‘oming madaniy qatlamlaridan jami 870ta toshdan yasalgan mehnat qurollari topilgan. Ular har xil shakldagi nukleuslar, retushlangan va retushlanmagan paraqa va paraqachalar, tosh pichoqlar. arrasimon qurollar, keskich, ushatgich toshlar, nayza va o‘q uchlari,
trapesiyalar, sigmentlar va boshqa xil qurollar topilgan. Machay g‘oridan topilgan qurollaming ishlanish texnikasi, katta kichikligi Tojikistonning Vaxsh daiyosi havzasidagi, Markaziy Farg‘ona va Toshkent vohasidagi mezolit qurollariga ancha o‘xshab ketadi. Lekin
ulaming o‘ziga xos jihatlari ham bor. Machay g‘orining madaniy qatlamlaridan antropologik materiallar- odam bosh suyaklari, tishi, jag‘i va boshqa a’zolarining suyak
qoldiqlari topilgan. Haligacha 0 ‘rta Osiyoning mezolit davriga oidyodgorliklaridan bunday topilmalar topilgani yo‘q. Shu jihatdanMachaydan topilgan odam suyaklari juda katta amaliy va ilmivahamiyatga egadir. Tadqiqotlar natijasida kalla suyaklarining biri ayol
kishiga, biri erkak kishiga va uchinchisi yosh bolaga mansub ekanligianiqlandi. Antropologik materiallami chuqur o‘rganish asosida, ulamingqaysi irqqa mansub ekanligi aniqlandi.
30. Markaziy Farg’ona neoliti.
Markaziy Farg‘ona neolit yodgorliklari ilk neolit bosqichiga oidyodgorlik boMib, u XX asrning 50- yillarda tadqiq qilingan. Ularmarkaziy Farg‘onaning choMlarida topilgan boMib, bugungi kungacha80 dan ortiq makon aniqlangan. Ular umumiy tarzda Markaziy
Farg‘ona madaniyati deb nomlanadi.Neolit makonlari Qoraqalpoq dashtida, Mingbuloq, Sariqsuv,Oqqum, DamkoM va Qiziltepa hududlaridan topilgan. Ular jumlasigaZambar 1,2, Yangiqadam 12,14, 16,19, 35, Mingbuloq, Sariqsuv,UzunkoM, DorozkoM, Madyor va boshqalarini kiritish mumkin.Makonlarda madaniy qatlamlar saqlanmagan. U erdan prizma, qalamshaklidagi tosh o'zaklar, qirgMchchalar, randa, burg‘u, keskich qurollari,paykonlar topilgan. Paykonlar asosan bargsimon shaklda boMgan.Qurollaming ko‘pchiligi paraqa va tosh siniqlari asosida yasalgan.Geometrik shakldagi qurollar topilmagan.Ibtidoiy odamlar koM, daryo va buloqlar atrofida o ‘z makonlariniqurib, ovchilik, baliqchilik va termachilik bilan shug‘ullanganlar.Markaziy Farg‘onaning shimoliy qismida joylashgan Madyor 3,4 vaboshqa makonlari so‘nggi neolit davriga, ya’ni mil.avv. IV - III mingyilliklarga oiddir.
31. Quyi Zarafshon mezoliti.