Aniq va tabiiy fanlar

Ha
Yo`q
1		-
2		-
3	+
4		-
5	+

Uyga vazifa “Toifalash jadvali” ni to`ldirib kelish





8-MAVZU: TIZIMLI DASTURIY TA`MINOTI VA UNING TURLARI. WINDOWS OPERATSION TIZIMI VA ULAR HAQIDA MA`LUMOT

“TASDIQLAYMAN”
O`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari ______________ O`.Temirov
“_____” _________ 201___ yil



AMALIY DARS REJASI № 8
Mashg`ulot o`tkaziladigan joy: Kompyuter xonasi

Guruhlar	11	12	13	14	15	16	17	18	19
Dars o`tiladigan sana

1. O`quv fanining nomi: Informatia va Axborot texnologiyalari
Mavzu nomi: Tizimli dasturiy ta`minoti va uning turlari. Windows operatsion tizimi va ular haqida ma`lumot.
Darsning maqsadlari:
a) ta’limiy: O`quvchilarga Tizimli dasturiy ta`minoti va uning turlari. Windows operatsion tizimi va ular haqida ma`lumot berish.
b) tarbiyaviy: O`quvchilar bilimini oshirish
v) rivojlantiruvchi: O`quvchilar dunyoqarashini rivojlantirish
Darsdan kutilayotgan natijalar – mavzuni o`zlashtirgandan so`ng o`quvchilar quyidagi bilim va ko`nikmalarga ega bo`ladilar:

1. 
   Operatsion tizimlar
   
2. 
   Operatsion qobiqlar.
   
3. 
   Fayl menedjerlar.
   
4. 
   Drayverlar
   

Ta’lim metodlari: «Klaster” vositasi
Baholash metodlari: Klaster natijasi, savol-javob
Axborot manbalari va texnik vositalari: Kompyuter, proyektor, slaydlar
Dars turi: Amaliy
Darsga ajratilgan vaqt miqdori: 90 minut
Uyga vazifa: O`tilgan mavzuni o`qib kelish
AMALIY DARSNING TEXNOLOGIK XARITASI

T/r	Mashg`ulot bosqichlari	Ajratilgan vaqt	Mashg`ulot mazmuni	Ta’lim metodlari	Ta’lim vositalari
1.	Tashkiliy qism	10	Salomlashish, davomat		Jurnal, ruchka
2.	Kirish qismi (Motivatsiya)	15	Uyga vazifani tekshirish		Daftar, kitob
3.	Yangi mavzuning bayoni	20	Operatsion tizimlar Operatsion qobiqlar. Fayl menedjerlar.	“Klaster” vositasi	Daftar, kitob, kompyuter
4.	Mustahkamlash (Qo`llash)	35	Oraliq nazorat	Test	Daftar, kitob
5.	Yakuniy Qism	10	O`quvchilarni baholash, O`tilgan mavzuni o`qib kelish		Jurnal, ruchka

8-MAVZU: TIZIMLI DASTURIY TA`MINOTI VA UNING TURLARI. WINDOWS OPERATSION TIZIMI VA ULAR HAQIDA MA`LUMOT
Reja:

1. 
   Operatsion tizimlar
   
2. 
   Operatsion qobiqlar.
   
3. 
   Fayl menedjerlar.
   
4. 
   Drayverlar
   

Tayanch so`z va iboralar: Dastur, kompyuter, tizimli dastur, operatsion tizim, operatsion qobiq, fayl menedjeri, drayveri, foydalanuvchi, MS DOS, qobiq, Norton, asosiy qurilmalar, qo`shimcha qurilmalar.


Tizimli dasturlar {system programs) foydalanuvchi bilan kompyuter o`rtasidagi muloqotni o`rnatishga, kompyuterning samarali ishlashini ta’minlashga, kompyuterning asosiy va qushimcha qurilmalari faoliyatini nazorat qilish hamda boshqarishga xizmat qiluvchi dasturlardir.
Vazifalariga ko`ra, tizimli dasturlar ham o`z navbatida bir nechta guruhlarga bo`linadi.

1. 
   Operatsion tizimlar
   
2. 
   Operatsion qobiqlar
   
3. 
   Fayl menedjerlar
   
4. 
   Drayverlar
   

1. Operatsion tizimlar (Operating systems) kompyuter ishga tushgan zahoti faoliyat ko`rsatuvchi dasturiy vositalar bo`lib, asosan quyidagi vazifalarni bajaradi:
- kompyuter qurilmalarining ishga tayorligini tekshirib chiqadi va ularning kungildagidek ishlashini nazorat qilib boradi. Agar qurilmalarning ishlashida nuqsonlar sezilsa, bu haqda o`z vaqtida foydalanuvchiga xabar beradi;
- kompyuterning ishlashi jarayonida uning xotiralaridagi (tezkor xotira, qattiq, disk, disketayaar) bo`sh joylardan unumli foydalanishni tashkil qiladi. Shu xotiralarga ma’lumotlarning yozilishini hamda ulardagi ma’lumotlarning o`qilishini nazorat qiladi va boshqaradi;
- foydalanuvchining interfeyslari orqali kompyuter bilan foydalanuvchi o`rtasidagi muloqotni o`rnatadi, ya’ni foydalanuvchining buyruqlarini kompyuterga kiritadi va shu buyruqlarning bajarilishini nazorat qilib boradi;
- foydalanuvchining xohishiga ko`ra boshqa dasturlarni ishga tushiradi va ularning bajarilishini nazorat qilib boradi.
2. Operatsion «qobiqlar» - grafik interfeys va multidasturlashtirish vositalari yordamida foydalanuvchining MS DOS bilan muloqot qilishiga imkon beruvchi vositalardir. Boshqacha qilib aytganda, grafik interfeysli zamonaviy operatsion tizimlarning eng dastlabkilaridir. Bunday vositalarga Microsoft Windows 3.1, Desq Wiew, GEM, Geo Works kabi tizimli dasturlar misol bo`la oladi.
3. Fayl-menedjerlar (File-menegers)- foydalanuvchining MS DOS boshqaruvida kompyuter bilan qulay va ko`rgazmali ravishda muloqot olib borishini ta’minlovchi dasturiy vositalardir. Ko`pincha «qobiq» dasturlar deb ham aytiladi. Bunday vositalar MS DOS ning ko`pgina buyruqlarini klaviaturaning funksional va boshqa xizmatchi tugmachalari orqali kiritish imkonini beradi.
Hozirgi paytda keng qo`llanilayotgan bunday vositalarga Norton Commander (NC), Volkov Commander (VC), Windows Commander (WC), PC Tools, Magellan, Far, XTree, Pro Gold, PC SHELL, MS DOS SHELL kabi tizimli dasturlar misol bo`la oladi.
4. Drayeyerlar (Drive) - kompyuter bilan boshqa qurilmalar o`rtasidagi muloqotni o`rnatishga xizmat qiluvchi dasturiy vositalardir. Ular har bir qurilma (klaviatura, «sichqoncha», printer, kompakt disk diskovodlari drayverlari va x.k.). uchun alohida-alohida ishlab chiqarilgan bo`lib, shu qurilmalarning kompyuter bilan hamkorlikda ishlashini ta’minlaydi va nazorot qilib boradi.
Masalan, quyidagilar eng asosiy drayverlarga misol bo`la oladi:
Mouse.com- kompyuter bilan «sichqoncha» o`rtasidagi muloqatni o`rnatadi va ularning birgalikda ishlashini nazorat qilib boradi;
Keyrus.com - klaviaturadagi kirillcha xarflar bilan ishlashni tashkil qiladi.
Agar birorta qurilmaning drayveri kompyuter xotirasida bo`lmasa kompyuter bu qurilmaning ulanganini sezmaydi ham, bu qurilma bilan ishlay olmaydi ham. Shuning uchun ham, har bir yangi qurilma harid qilinganda shu qurilmaning drayveri yozilgan disketa ham qo`shib beriladi.
Zamonaviy operatsion tizimlar esa kompyuterning barcha ichki va tashki qurilmalari bilan ishlay oladi. Chunki barcha zamonaviy qurilmalarning drayverlari shu operatsion tizimlarning tarkibida bordir.

Windows operatsion tizimi va ular haqida ma`lumot