Andijon mashinasozlik instituti transport logistika fakulteti mehnat muhofazasu va texnika xafsizligi yo’nalishi k 100 21 guruh talabasi qurbongeldiyev musurmonqulning fizika fanida

Bundan simob atomini quyi satxdan yuqori energetik

Bundan simob atomini quyi satxdan yuqori energetik

satxga ko’tarish uchun 4,9эВ energiya lozim degan xulosaga

kelamiz . Boshqacha aytgabda sinmob atomiga elektronlar

ma’lum ulush energiyani (yani misold 4,9 эВ ni beradi). 9,8 эВ

va 14,7 эВ li elektronlar mos ravishda somobning ikki va uch

atomi bilan to’qnashsa har br to’qnashuvda 4,9 dan energiya berib

Ularni yuqori energetik satxga ko’taradi . Shu tariqa Frank va Gerst

tajribasi atomning turg’un holatlari haqidagi Bor g’oyasini isbotladi.

Bor o’zining postulatlariga tayangan xolda vodorod atomining

nazariyasini yaratdi . Shu nazariyaning mohiyatibilan tanishaylik.

Vodorot atomi yadrosining zaryadi +e . Yadro atrofida radiusli

orbta bo’ylab tezlik bilan aylanayotgan massasi bo’lgan

elektronning xarakat tenglamasi. 7-rasm

(6)

Ko’rinishda yoziladi. Bu lektronning impuls momenti esa , orbitalarning kvantlash qoidasiga asosan (4)shartni qanoatlantirishi kerak . (4) va (6) ifodalarni birgalikda yechsak vodorot atomodagi elektronlar uchun turg’un orbitalarining radiusi

(7)

Ifoda bilan aniqlanisi lozimligini topamiz .

•  

Bundagi n- asosiy kvant soni deb ataladi va u birdan birdab boshlanadigan butun musbat sonlarga teng n = 1, 2, 3, . . . . . .

Bundagi n- asosiy kvant soni deb ataladi va u birdan birdab boshlanadigan butun musbat sonlarga teng n = 1, 2, 3, . . . . . .

Bu bu orbiytalarga mos keluvchi turg’un holatlarda vodorot atomining to’liq energiyasi elektronning kinetik energiyasi va elektronning yadro bilan o’zaro tasir energiyasining yig’indisidan iborat :

(8)

Ikkinchi tomonddan , (6) ifodaning ikkala tomonini ga ko’payrirsak u

Ko’rinishga keladi . Bundan foydalanib (8) ni quyidagicha yozib olamiz

(9)

Bu ifodadagi o’rniga uning (7) bilan aniqlanuvchi qiymatini qo’ysak , vodorot atomining turg’un xolatalarini xarakterlovchi energetik satxlarning qiymatlari SI da xisoblash imkonini beradigan quyidagi