Andijon mashinasozlik instituti transport logistika fakulteti mehnat muhofazasu va texnika xafsizligi yo’nalishi k 100 21 guruh talabasi qurbongeldiyev musurmonqulning fizika fanida

uchinchi postulat (chastotalar qoidasi ) ning takidlashicha atom energiyasi bo’lgan bir turg’un holatdan energiyasi bo’lgan ikkinchi turg’un holatga o’tganda energiyaning bitta kvanti chiqarildi yoki yutiladi . Bu kvantning chastotasiquyidagi

(5)

munosabat bilan aniqlanadi shart bajarilsa , kvant nurlantiriladi , bo’lganda esa kvant yutiladi .

1914- yilda Frank a Gerst tomonidan amalga oshirilgan tajriba atmdagi turg’un holatlarni yani diskret energetik sirtlarning mavjudligini tastiqladi . Bu tajribaning sxemasi 6-rasmda tasvirlangan .

•  

Havosi so’rib olingan idish ichiga simobning bug’i

Havosi so’rib olingan idish ichiga simobning bug’i

qamalgan. . Katod (K) qizdirilishi natijasida termoelektronlar

chiqadi va ular katod hamda tur (T)oralig’idagi elektr

maydon tasirida tezlatiladi . Katodva tur orasidagi potensiallar

farqi U bo’lsa turdan o’tayotgan elektronning energiyasi

eU bo’ladi. To’r va anod (A) oralog’ida to’xtatuvchi kuchsiz-

gina maydon xosil qilingan . Agar elektron katod va to’r simob 6-rasm

atomi bilan noelastik to’qnashmasa , u bemalol bu kuchsiz maydonni yengib anodga yetib keladi. Aksimcha , simob atomi bilan noelastik to’qnashv tufayli energiyasini yo’qotgan elektron to’xtatuvchi maydonni yenga olmaydi va to’rga tushadi . To’rga tushayotgan elektronlar qancha ko’p bo’lsa anod zanjiriga ulangan galvonometr qayt qilayotgan tok shuncha kamayib ketadi . Tezlatuvchi patensial U ning qiymati reostat yordamida o’zgartirilishi mumkin . U ning qiymatiga bog’liq ravishda anod tokning o’zgarishini ifodalovchhi egri chiziq 7-rasmda tasvirlangan . Tezlatuvchi potensialni ortishi , ya’ni elektronlarning kinetik energiyasi ortishi bilan , avval , tok ham orta boshlaydi (huddi elektron lampalardagi dek ) . Lekin bu usul elektronlar energiyasining 4,9 эВ qiymatigacha davom etadi . Shundan so’ng tok keskin kamayadi . Keyinchalik , tok yana o’sa boshlaydi lekin elektronlar energiyasi 9,8 эВ ga yetganda yana tok keskin kamayib ketadi . Tikning keyngi keskin kamayishi elektronlar energiyasining 14,7 эВ qiymatida sodir bo’ladi . Tajribaning ko’ratishicha , tok qiymatilarining keskin kamayishi elektronlar energiyasi 4,9эВ ga karrali bo’lgan xollarda amalga oshyabdi .