Andijon mashinasozlik instituti «avtomatika va elektrotexnika» fakulteti «axborot texnologiy

6.Raqamli va analog xotira qurilmalari.

Zamonaviy ishlab chiqarishda dasturlanuvchi mikrosxemalarning asosan raqamli va analog xotira qurilmalari turidan foydalanilmoqda, ular: PLC, yani programming logical controller – dasturlanuvchi mantiqiy controller va mikrokontrollerlardir.

Raqamli xotira qurilmasi PLC xisoblash mashinasining mikrokompyuter turiga kiruvchi, dasturlanish interfeysiga ega qurilmadir. U PLC monitori asosida kiritilgan signalni bazaviy buyruqlar asosida avtomatik jarayonnni bajaruvchi mexanik qurilmalarga signal beruvchi elementdir [1].






PLC ning tuzilishi:

- Kirish moduli;

- Markaziy prosessor;

- CHiqish moduli.

PLC ning ishlab chiqarish va tijoriy jarayonlarda keng qo’llaniladi. Masalan: matorni stop va start sensorlari asosida boshqarish jarayonini PLC orqali boshqarilishi.

Jarayonning elektr sxemasi:

Kompyuterda qayta ishlanishi lozim bo’lgan xar qanday ma’lumotlar avvalo analogli xotira qurilmasiga joylangan bo’lishi kerak. analogli xotirada oraliq va yakuniy natijalar xam saqlanadi. Bundan tashqari, barcha ish bajaruvchi dasturlar operativ xotirada joylashgan bo’ladi. Kompyuter ishini tezligi analogli xotira tezligi bilan to’g’ridan to’g’ri bogliq, yani bunda informatsiyaning vaqtinchalik xotirada protsessorga joylanishi va aksincha protsessordan analogli xotiraga qayta joylanishi nazarda tutiladi. Shuning uchun analogli xotira tezligini orttirish kompyuterlar ishlab chiqarish sanoatida asosiy yo’nalishlardan biri xisoblanadi. Analogli xotira shunday yaratilganki, elektr manbasi uzilganda undagi barcha ma’lumotlar avtomatik tarzda o’chirilib ketadi. O’chiq xolda turgan kompyuterda informatsiya tashqi magnit tashuvchilarda saqlanadi, kompyuter yoqilganida esa ma’lumotlar bu tashqi magnit tashuvchilaridan analogli xotiraga qayta yozilishi mumkin.

Raqamli xotira qurilmasi kompyuter ishga tushirilgandagi boshlang’ich dasturni xamda bir qator yordamchi operatsion tizim dasturlarini o’z ichiga oladi. Xususan, doimiy xotirada kiritish-chiqarish bazaviy dasturlar saqlanadi.

Raqamli va analog xotira qurilmalarida kompyuterning xatolarini tuzatish va apparaturasiga xizmat ko’rsatish dasturlari joylashadi. Bundan tashqari ular operatsion tizimni ishga tushirishni amalga oshiradi. Bu ma’lumotlar kompyuter o’chirilganda xam saqlanadi.

Raqamli xotira bir necha blokdan iborat bo’lishi mumkin. OX integral sxemadan iborat, bu sxema triggerlar davomiyligiga ekvivalentdir. Trigger - bu shunday qurilmaki, u ikki xolatdan birida bo’lishi mumkin: bir yoki nol.