|
4-mavzu: Xotira qurilmalari
Reja:
Asosiy xotira qurilmasi va uning fizik strukturasi.
Statik va dinamik operativ xotira.
Fayllarning saqlash usullari.
Tashqi va ichki xotira turlari.
Fayl menedjerlari.
Raqamli va analog xotira qurilmalari.
Tayanch iboralar: Statik operativ xotira, Kompyuterning samaradorligi, dinamik xotira, operativ xotira, fayllarni saqlash, lokal sistema, fayl menedjerlari.
1.Asosiy xotira qurilmasi va uning fizik strukturasi.
Kompyuterning samaradorligini belgilovchi asosiy xotira qurilma sanalmish sistemali blok o’z navbatida quyidagi ichki qurilmalardan tashkil topgan:
Mikroprotsessor (CPU) - ma’lumotlarni qayta ishlovchi va xamma xisob ishlarini amalga oshiruvchi qurilma;
Operativ xotira (DIMM, DDR) - kompyuter yoqilgan vaqtda bajarilayotgan dasturlar va ishlatilayotgan ma’lumotlarni vaqtincha saqlash qurilmasi;
Doimiy xotira qurilmasi yoki qattiq disk, vinchester (HDD) - ma’lumotlarni doimiy saqlash qurilmasi. Agar operativ xotiradagi ma’lumotlar kompyuter tok manbaaidan uzilishi bilan o’chib ketsa, doimiy xotiradagi ma’lumotlar esa aksincha saqlanib qoladi;
Video karta - bu qurilma monitorga tasvirlarni uzatish uchun xizmat qiladi, yani tasvirlarni xosil qiladi.
Ovoz kartasi- tovush, ovoz, musiqani xosil qiluvchi qurilma.
Disk yurituvchi qurilma, diskovod (FDD ) - egiluvchan magnit disklardagi (disketadagi) ma’lumotni o’qish va unga ma’lumot yozish qurilmasi;
CD-ROM disk yuritish qurilmasi - kompakt (lazer) disklardagi ma’lumotlarni o’qish qurilmasi;
Ona plata (Mainboard)- yuqoridagi qurilmalarni birlashtiruvchi asosiy plata.
Asosiy xotira qurilmasining fizik strukturasi mikroprotsessor markaziy qurilmasi vazifasiga bog’liq bo’lib, uni 2 ta asosiy vazifasi bor .
1) aniq xisob kitoblarni ishlab chiqish
2) barcha tizimdagi kompyuterlarni ishlashini boshqarish .
Bu jarayonlarni protsessorning turli qismlari bajaradi. Protsessorning konstruktiv tuzilishi ko’plab mikrosxemalardan tashkil topgan . Protsessor dunyodagi eng murakkab qurilma xisoblanadi. Kompyuter sanoatining rivojlanishi protsessorning takomillashib borishi bilan boьliq. Ma’lumotlarni tez bajarilnshini oshirish protsessor registrlari deb nomlanuvchi maxsus yacheykalarga operativ xotiradan bevosita yuboriladi.
Kompyuter ishlash jarayoni milliardlab elementar operatsiyalardan tashkil topali. Bu jarayonlarni bajarilishi protsessor konstruktsiyasi tomonidan ko’rib chiqiladi.
2.Statik va dinamik operativ xotira.
Statik va dinamik operativ xotira nazorat va boshqarish funktsiyalarini bajaradi. Ko’p xollarda statik mikrosxema bo’lib, u datchiklarga ulangan bo’ladi. Uning funktsional dasturlari doimiy xotiraga yozib qo’yiladi, biroq mikroqompyuterni dasturlash xam mumkin.
Mikrokompyuterlardagi statik operativ xotiraga misol qilib: kassa apparatlari, avtomobillar va samolyotlarning bort kompyuterlari, ishlab chiqarishda texnologik liniyalarni boshqaruvchi kompyuterlarning xizmatlarini keltirish mumkin..
Kompyuterlardagi dinamik operativ xotira deb xajmi va quvvati o’rtacha bo’lgan kompyuterlarga aytiladi. Bu guruxga shaxsiy kompyuterlar, server va ishchi stantsiyalar kiradi. Hozirda minikompyuterlarning dinamik operativ xotirasi o’nlab gigabaytga ega.
Kompyuterlarni takomillashtirilib borish hozirgi kundagi zamonaviy ishchi stantsiyalarning ko’rinishini oladi. Ishchi stantsiyalarning mutaxassis foydalanuvchiga yo’naltirilgan tizim sifatida olib keldi, chunki unda yuqori tezlik bilan katta ‘ajmdagi operativ va tashqi xotira mujassamlashtiriladi, yuqori sifatli va tez xarakatlanuvchi grafikli tizimga va kiritiluvchi va chiqariluvchi turli xil qurilmalarga ega bo’lib. Hozirgi kunda xam ishchi stantsiyalarning o’rta va yuqori sinfining bunday imkoniyatli xususiyati shaxsiy kompyuterlardan ajralib turadi.
3.Fayllarning saqlash usullari
Fayllarning saqlash usullari ularning hajmiga bog’liq bo’ladi.
Birinchi avlodga mansub bo’lgan EHM larning aktiv elementi elektron lampa hisoblanadi. Ular juda sodda tuzilishga ega bo’lgani uchun fayllarning saqlash birmuncha oddiy bo’lgan. Birinchi avlodning quyidagi turlari mavjud: BESM-1, MINSK-1,URAL-1,URAL-2, URAL-4, M-1, M-3, BESM-2, STRELA va x.k. Bularning hajmi katta, ishlashda ishonchli emas, programma ta’minotida kuchsiz bo`lgan. Ishlash tezligi 1 sekundda 2-3 ming operatsiya bo`lgan,operativ xotirasining hajmi 2 kb yoki 2048 mashina so`zida (1kq1024)48 ikkilik belgilaridan iborat bo`lgan 1958 yilda M-20 vujudga keldi, uning tezligi 20-ming operatsiya bo`lib, xotirasi 4kb ga teng bo`lgan. Ikkinchi avlod EHM larning element bazasi bo`lib, tranzistorlar xizmat qiladi. Operativ xotiraning keskin o`sishiga yarim o`tkazgichlarning paydo bo`lishi juda foyda berdi. Bu EHM lar yordamida mutaxasislik buyicha ishlash mumkin bo`ladi. Ikkinchi avlod EHM lariga URAL-14, URAL-16, MINSK-32, BESM, BESM-4, M-220, M-222, BESM-6, MIR-2, NAIRI, RUTA va boshqalar kiradi. Uchinchi avlodning element bazasi mikroelektronikaga asoslangan bo`lib, bunda integral sxemalar kuchlanishi bilan xarakterlanadi. Bu avlodning mashinalari yagona sistemaga qarashli bo`lib, quyidagilardan iborat: YeS (Edinaya sistema)-1010; YeS-1020; YeS1030; YeS-1040; YeS-50; YeS-60; va boshqalardir. To`rtinchi avlod EHMlariga "E L B R U S"kabi mashinalar misol bo`ladi. Uning tezligi bir necha o`n mln-ga yetib, 16 ming Kbayt xotirasi bor. Beshinchi avlod mashinalarining element bazasi bo`lib optik-elektron elementlar xizmat qiladi. Bu avlod EHMlari sekundiga yuz mln.operatsiya bajaradi.
1969 yilda mikroprotsessorning (MP) kashf qilinishi 70-yillarda EHM ning yana bir sinfi-mikro EHM ning paydo bo’lishiga olib keldi. Aynan shu MP ning borligi avvaliga mikro EHM ni aniqlovchi belgisi bo’lib xizmat qildi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
