Analitik kimyo

Byuretkaning sig‘imini tekshirish tartibi. Titrlash uchun ishlatiladigan byuretkalar 1,5,10,20 25, 50 va 100 ml sigimli bo’lib, ularda ham hajm va uni o’lchash temperaturasi (odatda 20°C) ko’rsatil-gan bo’ladi . Pipetkaning haqiqiy hajmi ham unda ko‘rsatilgandan farq qilishi mumkinligi uchun uning sigimini tekshirish kerak.

Byuretkalar bilan ishlashda ularni vertikal holatda shtativga o‘rnatish (11-rasm) kerak. Byuretkadan foydalanishga kirishishdan oldin u tozalanishi kerak. Iflos byuretka tozalab yuvilgandan so‘ng unga titrant solinadi. Byuretkalar kranli, sharikli yoki shlangli bo’ladi. Har ikkala holda ham byuretkaning pastki qismi suyuqlik bilan to’ldirilgan bo’lishi kerak, aks holda hajmni o’lchash noaniq bo’ladi. Har bir ishni boshlashdan oldin byuretka titrant bilan yuqorigi chizigigacha to’ldirilgan bo’lishi kerak. Byuretkani titrant bilan to’ldirish uchun kichikroq toza voronkadan foydalanish qulay. Titrlashda qo‘shiladigan titrant hajmini kuzatish vaqtida suyuqlik sathi bilan ko‘z bir xil balandlikda bo’lishi kerakligiga e’tibor berish kerak. Titrlash vaqtida byuretkadagi suyuqlik sekin oqizilishi kerak, bunda byuretka devorlaridagi suyuqlik to’liq oqib tushadi. Titrlashning oxirida qo‘shiladigan titrant tomchilanadi. Byuretkadagi suyuqlik kamida bir titrlashga yetarli bo’lishi kerak. Parallel titrlashlar natijalari (titrant hajmlari) orasidagi farq 1-3 % xato oralig‘ida bo’lishi kerak. Kranli byuretkaning krani ishqor eritmasi bilan qoldirilsa, yopishib qoladi. Shuning uchun ham titrlash tugagach, byuretkadagi titrant (qanaqa bo’lishidan qat’i nazar) to‘kiladi va byuretka toza suv bilan astoydil yuviladi va distillangan suv bilan to’ldirilib, qoldiriladi. Byuretkaning krani grafit qalam yordamida «moylangan» bo’lishi kerak. Byuretkaning haqiqiy hajmini tekshirish uchun u distillangan suv bilan yuqorigi chizig‘igacha to’ldiriladi. Byuretka ostiga analitik tarozida tortilgan qopqoqli byuks o‘rnatilib, unga muayyan hajm (masalan, 5 ml) suv sekin oqiziladi va qopqoq berkitilib uning massasi o’lchanadi. Yana byuretka chizig‘igacha to’ldirilib, boshqa aniq o’lchangan byuksga undan ko‘proq hajm (masalan, 10 ml) suv oqiziladi va uning massasi o‘lchanadi. Shu tariqa bir necha xil hajmli suv massalari oqizilib byuretkaning haqiqiy hajmi topiladi. Suvli byuks massasi bilan bo‘sh byuks massasi orasidagi farq suvning massasiga to‘g‘ri keladi. O‘lchov natijalari quyidagicha yozilishi mumkin: