Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

BOSHLANG‘ICH SINFLARDA INTEGRATSIYALASHGAN DARSLARNI TASHKIL ETISH 
 
YO‘LDOSHEV F., JDPI. 
О‘quv jarayonida integratsiyalangan ta’limdan foydalanishga katta axamiyat berilyapti. Integratsiyalangan 
darslarning tuzilishi о‘rganishning barcha bosqichlarida о‘rganilayotgan materiallarning aniqligini va izchilligini, puxta 
о‘rganilganligini va о‘zaro mantiqiy aloqalarini talab qiladi. Bunga dasturdagi о‘quv materialining ixcham va yig‘iq 
ek
anligi, undan tashqari о‘quv materialini о‘rganishning tashkil etishning ba’zi zamonaviy usullarini kiritish orqali 
erishish mumkin. Masalan: 1-va 2-sinfdagi «Atrof-olam bilan tanishish» kursining barcha mavzulari bir-biri bilan 
chambarchas bog‘liq. 3- va 4- sinfdagi «Tabiatshunoslik» darslari «Atrof olam bilan tanishish» kursini davom ettiradi. 
Uning dasturiga tabiat va insonlar mehnatidagi mavsumiy 
о‘zgarishlarni kuzatish kiritilgan. О‘quvchilar tomonidan 
atrof olamni 
о‘rganish, о‘qish, nutq о‘stirish, matematika, mehnat ta’limi darslarida davom etadi. Shunday ekan, 
«Atrof olam bilan tanishish» kursi predmetlararo aloqalar 
о‘qituvchiga barcha о‘qitilayotgan darslarda atrof olam 
haqidagi tushunchalarni shakllantirish b
о‘yicha ish olib borishga imkon beradi. Boshlang‘ich maktabdagi har bir 
predmet bu integratsiyalangan kurs, mazmun jihatdan ular tabiiy -matematik sikl fanlari bilan uzviy bog‘liq, bu 
kichik maktab 
о‘quvchilari uchun tushunarli bо‘lgan atrof-muhit haqidagi bilimlarni о‘zlashtirishni ta’minlaydi. Bu 
yoshdagi bolalarda tabiatni 
о‘rganishga bо‘lgan faqat emotsional joziba emas, bilim olish motivlari bilan bog‘liq. 
О‘quvchilarning bu xususiyatini hisobga olib, qiziqishlarini quvvatlash uchun bilim olishga bо‘lgan ehtiyojlarini yangi 
mazmun bilan t
о‘ldirib turish kerak.
О‘qituvchi bilim olish jarayonini shunday tashkil etishi kerakki, unda о‘quvchilar kо‘prok mustaqil 
izlanishlari, 
о‘z xarakat va faoliyatlarining oqibatlarini oldindan bilishga о‘rganishlari, baxs-munozaralarda 
ishtirok etishlari, tabiiy va ijtimoiy muhitni obodonlashtirishning amaliy k
о‘nikmalarini egallashlari kerak. 
Shuning uchun 
о‘qish vaqtining yarmini о‘quvchilar tabiat va ijtimoiy muhitda о‘tkazishlari, amaliy ijodiy va 
tekshirish ishlari olib borishlari kerak. Bu vazifani ta’limning turli shakllari bajarish mumkin: kuzatishlar, tajriba 
va sinovlar 
о‘tkazish, san’at asarlarini qayta tiklash, modellashtirish, ijtimoiy muhitdagi uz xarakat va faoliyatlarini 
natijasini k
о‘ra bilish, kitob bilan ishlash olishlari kerak. 
1-sinf uchun integratsiyalashgan usulda darslarni tashkil etish (Alifbe, Yozuv, Atrofimizdagi olam, 
Matematika) 
Darsning mavzusi: O harf tovushi.
Darsning maqsadi: Oo harf tovushini 
о‘rganish.
Ta’limiy maqsadi:
О‘quvchilarni O harfi bilan tanishtirish.
1. O tovushini talaffuz qilishni 
о‘rganish.
Tarbiyaviy maqsad: 
О‘zbekistonda yetishtirilgan mevalar bilan tanishtirish asosida о‘quvchilarni tabiatga 
muhabbat ruhida tarbiyalash. Ona-tabiatni asrab-
avaylashga о‘rgatish; ekologik tarbiY.
Rivojlantiruvchi maqsad: 
О‘quvchilarning sо‘z boyligini о‘stirish, bо‘g‘in ajratishga о‘rgatish.
Darsning jihozlanishi: Kesma harflar, ot mingan ovchi rasmi, oynacha 
va boshqa kо‘rgazma vositalari.
Darsning borishi: 
Tashkiliy qism: 
О‘quvchilarni darsga tayyorgarligini tekshirish.
1. Uy vaz
ifasini sо‘rash.
1. Matn deb nimaga aytiladi? 
2. Matn nimalardan tashkil topgan? 
3. Gap qanday tuziladi? 
4. Gap tuzish andozasini k
о‘rsating? 
Javoblarni umumlashtirish.
400 

---

3. Yangi mavzuga tayyorgarlik:
О‘qituvchi: - О‘quvchilar, topishmoqni topinglarchi (doskaga quvnoq rasmli «O» harfi osilgan).
Bu harf burchagi y
о‘k 
Shuning uchun u yumaloq.
U shunday dumaloq-ki
Yumalab ketishi mumkin.
«O» harfi nimaga 
о‘xshaydi? (g‘ildirakka), Yana nimaga о‘xshaydi? (doiraga). Doiraga о‘xshash narsalardan 
misol keltiring. Non, qozonning og‘zi.
4. Yangi mavzuni 
о‘tish: Alifbe darsligida tavsiya qilingan rasmlarni kattalashtirilgan nushasi kо‘rsatiladi. O 
tovushining talaffuzi tushuntiriladi. O tovushi unli tovushlar sirasiga kirib, talaffuzda 
о‘pkadan chiqayotgan havo og‘iz 
b
о‘shlig‘ida hech qanday tо‘siqqa uchramaydi. Bunda O tovushining nisbatan chо‘ziqroq aytilishiga о‘quvchilar 
e’tibori qaratiladi.
5. Kitob bilan ishlash. Jonli suhbat asosida 
о‘quvchilarga har bir sо‘zning ma’nosi haqida tushuntiriladi, hamda 
har bir rasmda tasvirlangan narsa yoki buyumga oid tarbiyaviy jihatlar ham singdiriladi. Masalan, «Ovchi» rasmi 
asosida bolalarga quyidagilar tushuntiriladi: Ovchilik juda kerakli kasb. Dasturxonimizni turli taomlar bilan t
о‘ldirishda 
ovchilarning hissasi bor. Lekin ov ongli ravishda amalga oshirilishi kerak. U tabiatga ziyon yetkazmasligi kerak. Oy, 
osh, olov, olcha, ovchi, olmaxon rasmlariga oid tushunchalarga, bu s
о‘zlar tarkibidagi O tovushi talaffuziga 
t
о‘xtalinadi.
6. Daftarlar bilan ishlash. Bolalarga eslatamiz, 
о‘qish daftarlariga harflarni bosmasdan yozamiz. Katta harfni 
ikki katakda kichkina harfni bitta katakda yozamiz.
7. Kuvnoq daqika.
Oqib keladi jildirab, 
Oyna kabi yaltirab.
Oqib kelgan oynani, 
Olish mumkin hovuchlab.
Topinglar-chi nima bu? 
Ariq t
о‘la oyna-suv.
8. Ekologik tarbiya b
о‘yicha ishlash. Ovchi rasmi asosida bolalarga quyidagilar uqtiriladi: Ovchilik juda 
kerakli kasb. Baliq g
о‘shti kо‘pchilik yaxshi kо‘rib tanovul qiladigan taomlar jumlasiga kiradi. U turli vitaminlarga boy. 
Kasal odamlarni tuzatishda baliq moyidan foydalaniladi. Lekin tabiatdagi juda k
о‘p jonvorlarni asrab-avaylash har 
birimizning burchimizdir. Olmaxon tabiatda kam uchraydigan jonivor. Uni ov qilish taqiqlangan. Bolalar, baliqlar toza 
suvda yashaydilar. Suvlarga ishlab chiqarish chiqindilarini tashlash mumkin emas. Baliqlar zaharlanib 
о‘ladilar. Tabiat 
va odamlar uchun barglarni yoqish zararli, ularni k
о‘mish kerak. Bu yer uchun о‘g‘it bо‘ladi.
9. 
О‘yin-musobaqa. Sinf ikki guruhga bо‘linadi: Qizlar va о‘g‘il bolalar. Doskaga rasmlar osiladi. Har bir rasm 
uchun topishmoqlar osiladi. Bolalar navbat bilan jumboqni topadilar. 
Sо‘zlarni topib «O» harfi joyini aytadilar.
2. Yomg‘irdan nima saqlaydi? (Soyabon) 
3. Oziq-ovqat mahsulotlarini nima bilan kesadilar? (pichoq) 
4. Ovqatga ishlatiladigan sabzavot turi (kartoshka) 
5. Ikki yog‘i tog‘, 
о‘rtasi saryog‘ (yong‘oq) 
6. 
О‘zi bitta bolasi mingta (oy va yulduz) 
10. Natijalarni yakunlash. 
О‘quvchilarning O tovushi va harfiga oid bilimlarini savollar yordamida tekshirish.
11. Baholar q
о‘yish va muhokama qilish.
12. Uy vazifasi. Uyda darslikni 
о‘qish va tahlil qilish. «O» harfi Bilan boshlanadigan sо‘z topish.