Adabiyotshunoslik asoslar

Qofiya so`zi arabcha bo`lib, «kafo» - biror narsa ichidan borish, 

tuzilish  ma’nosini  beradi.  Qofiya  ayrim  tovush  yoki  tovushlar 

kompleksining  takrori  bo`lib,  band  hosil  qiladi.  Qofiya  she’rni  esda  saqlashni 

osonlashtiradi.  Qofiyada  ohangdosh  so`z  misra  oxiriga  chiqariladi.  Bu 

inversiyani  keltirib  chiqaradi.  Qofiyaning  intonatsion-stilistik  funktsiyasi 

shundan kelib chiqadi. CHunki ajratib ta’kidlangan so`zga urg`u  tuShadi, unga 

e’tibor kuchayadi. 

 

Qofiya bir xil pozitsiyada kelgan so`z yoki tovushlarning ohangdosh 

ligiga  asoslanadi.  Mumtoz  adabiyotda  qofiyaning  tovush  jihatdan  bir  xil  bo`lishi 

etarli emas, deb hisoblangan. Qofiya bo`lishi uchun hatto harflar ham bir xil bo`lishi 

talab  etilgan.  Qofiyaning  keyingi  taraqqiyoti  natijasida  bu  talab  o`z  ahamiyatini 

yo`qotdi. SHunga qaramay, qofiyaning ikki turi haqida gapirish mumkin: 

1.Grafik - yozish uchun  qofiya. Qofiyalangan so`zlardagi tovushlarning   

to`la muvofiq bo`lishiga asoslanadi: 

Daraxt   

 

paxta   

 

 

anor   

 

dog` 

Karaxt   

 

taxta   

 

 

kanor  

bog` 

   2.Akustik - eshitish uchun qofiya. Bu  qofiya  yozuvda  harflarning   

   muvofiqligiga emas, talaffuzdagi ohangdoshligiga asoslanadi.    

   Qofiyalashda shoir ataylab talaffuzni ko`zda tutadi. 

   Paxta 

 

 

daraxt  

 

dog`    

 

sistema 

   Vaqtda  

 

 

har vaqt 

 

 

dor    

 

epidemiya