Abduhamidov F. A

sh

 

deb ataladi. 

 

       Xavoning  namligi:  gigrometr  (34-rasm)  va  psixrometrlar  (35-rasm) 

yordamida o’lchanadi. 

      Xavodagi  suv  bug’larining  shudring  nuqtasini 

aniqlash  uchun  maxsus  asboblar  –  gigrometr  lar 

yaratilgan. 

      Ulardan  eng  oddiysi  Lambrext  gigrometridir.  Bu 

asbobning asosiy qismini o’qi gorizontal xolatda turgan 

silindr  shaklidagi  metal  idishdan  iborat.  Silindrni  bitta 

tashqi  sirti  yaltiroq  qilinadi.  Silindr  ichiga  rezina 

nokcha  orqali  xavo  beriladi  va  efir  quyiladi.  Xavo 

berganda  efir  orqali  xavo  o’tib,  uning  bug’lanishi 

tezlashadi. Efir bug’lanib soviydi va silindrni suvutadi. 

---

 

48 

Abduhamidov F.A. 

Silindr  temperaturasi  shudring  nuqtasi  temperaturasiga  t

sh

  tenglashganda, 

uning  sirti  terlaydi.  Temperaturani  o’lchash  uchun  silindr  ichiga  termometr 

qo’yilgan va u yordamida temperatura t

1

 aniqlanadi. 

        Bu  temperaturalar  yordamida  jadvaldan  P  va  P

0

 

bosimlar  aniqlanib  (1)  formula  yordamida  nisbiy 

namlik φ hisoblanadi. 

         Nisbiy  namlikni  faqat  shudring  nuqtasini 

aniqlash  yo’li  bilan  emas,  balki  maxsus  asbob  – 

psixrometr    yordamida  xam  topish  mumkin. 

Psixrometr ikkita termometrdan iborat bo’lib, ulardan 

biri  mato  bilan  o’ralib,  pastki  uchi  distillangan  suvga 

tushurilgan. 

Quruq 

termometr 

xavoning 

temperaturasini,  nam  termometr  esa  bug’lanayotgan 

suvning temperaturasini ko’rsatadi. 

      Biroq  suyuqlik  bug’lanayotganda  uning  temperaturasi  kamayadi.  Xavo 

qanchalik quruq bo’lsa (uning nisbiy namligi kam), nam matodan shunchalik 

tez bug’lanadi va uning temperaturasi shunchalik past bo’ladi. Xo’l va quruq 

termometrlar  ko’rsatishlarini  farqi  ya’ni  psixrometrik 

farq  xavoning  nisbiy  namligiga  bog’liq.  Bu 

temperaturalar 

farqini 

bilgan 

xolda 

maxsus 

psixrometrik  jadvaldan  xavoning  nisbiy  namligi 

topiladi. 

       Xuddi  shuningdek  shkalasidan  xavoning  nisbiy 

namligini  bevosita  foizlarda  xisoblab  topiladigan 

maxsus asboblar mavjud.