|
5-Mutaxassislik fanlarni o‘qitish metodlari.
Maqsadli reja
1. Mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodlarini mazmun mohiyati
2.O‘qitish metodlari haqida pedagog va psixolog olimlarning qarashlari
3. Mutaxassislik fanlarini o‘qitishning og‘izaki metodlari .
4. Mutaxassislik fanlarini o‘qitishning kurgazmali metodlari.
5. Mutaxassislik fanlarini o‘qitishning amaliy metodlari.
6.Mutaxassislik fanlarini o‘qitishning muammoli ta’lim metodlari
1. Mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodlarini mazmun mohiyati
“Metod” atamasi yunoncha “ methodos – tadqiqot yoki bilish yuli, nazariya,
ta’limot” suzidan kelib chiqqan bo‘lib – tadqiqot yuli, haqiqatga intilish, bilish,
harakat qilish yullari, kutilayotgan natijaga erishish usuli ma’nosini anglatadi.
Metod deganda, voqeylikni amaliy yoki nazariy o‘zlashtirish usullari tushuniladi.
Faoliyatning turli jabhalarini o‘rganishni qamrab olgan holda ilmiy bilish va uning
usullari asosiy urinda turadi.
Metod tushunchasi (maqsadga eltuvchi yo‘l ma’nosida) maqsadga erishish
usulini, muayyan tartibda tashkil etilgan faoliyatni anglatadi.
Metod — o‘qituvchi bilan talabalarning ta’lim – tarbiyada qo‘yilgan maqsadga
erishishga qaratilgan tartibga solingan, tizimlashtirilgan faoliyatdir. Ta’lim uslubi
deyilganda, ta’lim oluvchilar va o‘qituvchining ta’lim, tarbiya va o‘qitish jarayo
nida shaxsni rivojlantirish masalalarini hal qilishga qaratilgan faoliyati tushuniladi.
Pedagogik amaliyotda, an’anaga muvofiq, o‘quv – tarbiyaviy maqsadlarga eri
shish uchun qullanilayotgan, tartibga solingan faoliyat usuli metod deb tushuniladi.
Bunda o‘qituvchining o‘qitish faoliyati usullari bir-biriga bog‘liqligi ta’kidlanadi.
Demak, o‘qitish metodi quyidagicha tavsiflanishi mumkin: o‘qitishning maqsadi,
o‘zlashtirish usuli, o‘quv jarayoni qatnashchilari(o‘qituvchi, talaba, )ning o‘zaro
munosabati.
Umuman o‘ylash va fikrlashga o‘rganmasa, olgan bilimlaridan foydalana ol
maydi. Ayniqsa, bozor iqtisodiyotida insonni tahlil qilishi, taqqoslab, qaror chiqa
rishi muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. CHunki, har qanday sohada muvaffaqiyatli
ish yuritish uchun tafakkur rivojlangan bo‘lishi zarur.
O‘qitish uslubining pirovard maqsadi chuqur bilim berishgina bo‘lmay, yosh
larda mustaqil bilim olishga intilishni uyg‘otish, ularni tarbiyalash hamdir. Axborot
turli-tuman shakllarda qabul qilinadi. Kimning axborotni turli tarzda qabul qilish
qo‘li dan kelmasa, bu uning uchun katta yo‘qotish buladi.
Agar o‘qituvchi yoqtirmaydigan uslubda dars olib borsa, uning o‘qishdan ko‘ngli
sovib, fan bilan shug‘ullangisi kelmay qolishi mumkin. SHuning uchun turli-tuman
usullar bilan dars o‘tish, har bir talaba, ning darsga faol qatnashishiga omil bo‘ladi.
Ularda mustaqil fikrlash va qaror qabul qilish ko‘nikmasini hosil qiladi.
Ta’lim metodlarini o‘qitish metodlari va o‘rganish metodlariga ajratilishi mumkin.
O‘qitish metodlariga bilim berish usullari sifatida qaraladi. Bunda o‘qituvchilar
ning bilish faoliyatiga ta’sir ko‘rsatadi, uning dunyoqarashini shakllanishiga yor
dam beradi. O‘rganish metodlari bilim, malaka, ko‘nikmalarni ijodiy egallashga
yo‘naltiradi.
Umumiy holda mutaxassislik fanlarini o‘qitish metodlarining butun tizimini
taxminan besh guruhga bo‘lish mumkin. Ulardan har biri o‘z navbatida bir necha
metodlarni o‘z ichiga oladi. 1—og‘zaki metodlar, 2—ko‘rgazmali metodlar, 3—
amaliy metodlar, 4— muammoli o‘qitish metodlari, 5— bilimlar, texnologiya
ko‘nikmalari va malakalarining tekshirish metodlari hamda tadqiqot
metodlari(rasm-1).
SHuni ta’kidlash keraki, texnologiya jarayonida umumiy didaktik xususiyatga
ega bo‘lgan ko‘pgina metodlardan foydalaniladi. Biroq mehnat usullarini amalda
ko‘rsatish, ularni bajarishga oid mashqlar, texnikaga oid ma’lumotnoma va texno-
logiya hujjatlari bilan ish olib borish, o‘quv-ishlab chnqarish topshiriqlarini baja
rish, nazariy-amaliy ishlarni bajarish kabi metodlar faqat texnologiya ta’limiga xos
bo‘lgan metodlardir. Mutaxassislik fanlarini o‘qitishda ta’lim uslublarini tanlash
avvalo o‘quv materialining va o‘quv vazifalarining xarakteriga bog‘liq. Mutaxas
sislik fanlarini o‘qitishga doir o‘quv vazifalari boshqa predmetlarning o‘quv vazi
falari (yangi bilimlar berish, ko‘nikma va malakalarni tarkib toptirish, bilimlarni
amalda qo‘llash va hokazolar) bilan asosan bir xilligi uchun ta’lim uslublari ham
deyarli bir xil bo‘ladi. Ta’lim uslublari o‘quv jarayonining muhim tarkibiy qismi
sanaladi. Mos ravishda tanlab olinadigan metodlarsiz o‘qitish jarayoni maqsad va
vazifalarini hal etishga yoki talabalar tomonidan o‘quv materialini o‘zlashtirili
shiga erishib bo‘lmaydi. Pedagoglarning muhim vazifasi, maqsadi aynan turli
metodlar orqali talabalarni bilim, axborot-olishni turli shakllariga tezda
moslashishga, o'z dunyoqarashini kengaytirish uchun harakat qilisliga talabalarni
qiziqtirish va uni amalga oshirishdir.
Rasm.2. Ta’lim metodlari.
Ayniqsa, hozirgi paytda muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun juda ko'p sohalarga,
bilishning turli metodlarini qo'llash va bilim berishda moslashuvchanlik, rang-
barang pedagogik usullar qo'llash talab etiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
