9-mavzu: Statistik ma’lumotlarni yig‘ish va guruhlash, tanlamaga doir amaliy, kundalik turmushda uchraydigan masalalarni yechish Reja

Amaliy jarayon (Trening) 40-45 %

- tinglovchilarning o‘quv-bilish faoliyatini kuchaytirish, tinglovchilarda bilimga nisbatan ongli munosabatni shakllantirish; - didaktik tamoyillarga asoslangan usullar, muammoli vaziyatlar va emotsional holatni yaratish; - tinglovchilarga tabaqaviy (differensial) yondashish, mustaqil ishlarga jalb qilish; -amaliy mashg’ulotni tashkil etish uslubi (reproduktiv, muammoli, evristik, tadqiqotchilik) .		Yangi mavzu taqsimotiga ko‘ra beriladigan topshiriqlar. 1-mavzu yuzasidan trening (7-12 daqiqa). Hisoblashga oid misollar. Kombinatorika yordamida ehtimollikni hisoblash mavzu yuzasidan trening (7-15 daqiqa). PEDAGOGIK.
-mashg’ulot mavzusiga hamda erishilgan natijalarga, jarayondagi ijodiy yondashuv elementlariga, kamchiliklarga munosabat bildirish darsni xulosalash, uyga vazifa berish, uning mazmuni, hajmigai izoh berish, qo‘shimcha adabiyotlar, metodik manbalar tavsiya etish		“KLASSTER” metodi. voqeani keltirib chiqargan sabablar tahlil etiladi, muqobil nazariyalar muhokama etiladi, misollar keltiriladi Uchinchi bosqichda keying qadamlar aniqlashtiriladi Topshiriq. Maksimal yutuq ehtimolligini toping

Diqqatni jamlang! Maqsad guruhda ijobiy kayfiyat shakllantirib, diqqatlarini jarayonga qaratish.

tadbiqiy statistika masalalarida ko‘p uchraydi. Masalan, tayyor mahsulotlar partiyasini statistik nazorat qilish nazariyasi shu taqsimotga asoslanadi.

Misol. O‘tgan asrning 90 - yillarida “Sportloto” deb ataladigan lotereya turi keng tarqalgan edi. Lotereya qatnashchisi 49 ta nomli sport turidan (ular raqamlar bilan yozilgan bo‘lar edi) 6 tasini belgilaydi. Yutuq esa, lotereya o‘yini paytida ko‘pchilikning ko‘z oldida maxsus mexanik qurilma orqali o‘tkaziladigan tasodifiy va hajmi 6 ga teng bo‘lgan tanlanmadan o‘yinchi nechtasini topganiga qarab belgilanadi. Lotereya qatnashchisining (o‘yinchining) hamma 6 ta nomni to‘g‘ri topishi (maksimal yutuq), 5 tasini, 4 tasini va hakozo nomlarini to‘g‘ri topishi
ehtimolligini hisoblaylik.
Ko‘rish qiyin emaski, keltirilgan lotereya o‘yini gipergeometrik taqsimot sxemasi orqali ifodalanadi. Bunda bosh to‘plam 49 ta (sport turlari nomi) elementdan iborat, lotereya egalariga 6 ta “oq” shar ajratilgan. Shuning uchun ham tasodifan belgilangan 6 ta elementdan tasi “oq ” bo‘lish (bilet egasi belgilaganlari bilan ustma-ust tushish) hodisasining ehtimolligi ga teng bo‘ladi. Masalan, maksimal yutuq ehtimolligi
.
Keltirilgan misoldan ko‘rinadiki, “Sportloto” lotereyasida ham qolgan lotereya turlaridagi kabi, katta yutuq chiqishi ehtimolligi juda ham kam. Gipergeometrik taqsimot (uning nomi analizdagi maxsus gipergeometrik funksiyalarga mos keladi) misolida ehtimolliklar nazariyasi va matematik statistika o‘rganiladigan masalalarning mohiyatini tushuntirish mumkin. Bosh to‘plamning tarkibini bilgan holda, biz gipergeometrik taqsimot yordamida tanlanmaning tarkibini o‘rganishimiz mumkin. Bu ehtimolliklar nazariyasi uchun xos masala hisoblanadi. Lekin ko‘p hollarda teskari masalalarni yechishga, ya’ni tanlanmaning tarkibi bo‘yicha bosh to‘plamning tarkibini aniqlashga to‘g‘ri keladi. Keltirilgan teskari masalalarga o‘xshash bo‘lgan muammolar matematik statistikaning asosini tashkil etadi.
TEST

1	Ehtimollikning klassik ta’rifidagi m …	hodisaga qulaylik yaratuvchi elementar hodisalar soni.	dan kichik bo’lgan ixtiyoriy son	imkon tug’diruvchi hollar soni	har doim
2	Ehtimollik klassik ta’rifidagi n:	tajribadagi barcha elementar hodisalar soni.	m dan katta bo’lgan ixtiyoriy son	imkon tug’diruvchi hollar soni	har doim
3	Quyidagilardan qaysi biri ixtiyoriy B hodisa uchun doimo o’rinli:		.
4	Elementar hodisalar fazosi diskret deyiladi agar:	faqat elementlari soni chekli bo’lgandagina.	elementlari soni sanoqsiz bo’lganda	elementlari soni chekli yoki sanoqli bo’lganda	faqat elementlari soni sanoqli bo’lganda
5	А={1,3,5} B={1,3,6} bo’lsa,