8 маъруза Идеал ва ёпишкок суюкдиклар



v  _
(2)

kinematik qovushqoqlik, deyiladi. V dan farqli ravishda  dinamik qovushqoqlik deyiladi. (1) va (2) dan:

_{Re } vl
v
(3)

Reynolds soni suyuqliklarning quvur, kanal va shu kabilarda oqishida o’xshashlik kriteriyasi bo’la oldi.

JISMLARNING SUYuQLIKLAR VA GAZLARDA HARAKAТI.

Jismlar suyuqliklar va gazlarda harakatlanganda unga ma’lum kuchlar ta’sir ko’rsatadi. a) Bu kuchlarning teng ta’sir etuvchisini R, deb belgilaylik. Q - peshona qarshilik, r-ko’taruvchi kuch (15-chizma).

a} b) v)
15 - chizma
b) qovushqoqlikka ega bo’lmaganda, ideal
suyuqlik jismning sirti bo’ylab erkin sirg’anib, uni aylanib oqadi. Тo’la aylanib oqish bo’lganligidan oqim chiziqlari A va V hamda S va D nuqtalar orqali o’tuvchi to’g’ri chiziqqa nisbatan simmetrik A va V nuqta yonida bosim bir xil bo’ladi (to’lqinlanish oqish vaqtida katta bo’ladi, bu nuqta yonida tezlik kichikroq,), S va D nuqtalar yonidagi bosimlar ham bir xil (to’lqinlanmagan oqimdagiga qaraganda kichikroq bu nuqta yonida tezlik kattaroq bo’ladi). Demak, silindrning sirtiga ko’rsatiladigan natijaviy bosim kuchi nolga teng bo’ladi.
v) Agar qovushoq, suyuqliklarda harakatlansa, jismda tezlik gradiyentga ega bo’lgan suyuqlik qatlami bilan o’ralib qolar ekan.
Bu qatlamni chegara qatlam deyiladi. Unda ishqalanish kuchlari mavjud bo’lib, natijada ular peshona rщilikni yuzaga keltiradi. Тula aylanib okish xosil bulgan uyurma soxasida bosim pasayadi va shuning uchun bosim kuchlarining teng ta’sir etuvchisi noldan farkli buladi. Peshona karshilik
yuzaga keladi. Bu
kdrshilik

ishk^alanish karshiligi bilan bosim ,karshiligidan tashkil topadi.

16 - chizma

Suyuqlikning aylanib oqishi juda oson bo’lgan shakl, shakl bo’lib, bunday jismlar eng kichik bosim qarshiligiga ega bo’ladi (16 - chizma).
Ixtirochilar samolyotga va avtomobil kuzoviga va hakozalarga ana shunday shakl berishga intiladi.
Ishqalanish qarshiligi bilan bosim qarshiligi orasidagi nisbat Reynolds sonining qiymati bilan aniqlanadi:

Re 
Vl

V

(1)

M: Shar uchun radius, v - jismning suyuqlikka nisbatan tezligi Re ning kichik qiymatlarida asosiy rol ishqalanish qarshiligi o’ynaydi, bu vaqtda bosim qarshiligini e’tiborga olmasa ham bo’ladi. Re ortishi bilan bosim qarshiligining roli orta boradi. Re ning katta qiymatlarida peshona qarshiligida bosim kuchi asosiy rol o’ynaydi.

SТOKS QONUNI

Re kichik, ya’ni harakat tezligi kichik bo’lganda / ham kichik

bo’ladi;
Re  ^Vl

V

Demak, suyuqliklarda kichik tezliklarda sharchaning

harakatiga ko’rsatadigan qarshilik kuchi Stoks qonuniga binoan quyidagicha:

f  6r
(1)

6

-Proporsionallik koeffitsiyenti. Suyuqlik yoki gaz ichida vertikal

tushayotgan sharchaga 3 ta kuch ta’sir qiladi.

1.0g’irlik kuchi -

^{4 r}3 ^g (g-sharning radiusi,  -zichligi) pastga qarab;