5A110903- bilimlendiriw mekemelerin basqarıw baǵdarı 1-kurs magistrantı innovacion strategiyalíq menejment páninen «Ózbekstan innovaciya procesin tártipke salıwdıń mámleketlik strategiyası»

Amerika qurama shtatlarında innovacion iskerlikti basqarıw qásiyetleri.

AQShda innovacion iskerlikti basqarıwshı mámleket organlarına tÓmendegiler kiredi:

• 
  Amerika ilimiy fondı (fundamental izzertlewlerdi basqaradı);
  
• 
  Amerika ilimiy keńesi (sanaat, universitetler wákilleri);
  
• 
  Milliy kosmik agentligi (NASA);
  
• 
  Milliy standartlar byurosı;
  
• 
  Den sawlıqtı saqlaw milliy instetutı;
  
• 
  Qorǵanıw ministrligi;
  
• 
  Sanaat izzertlewleri milliy orayı;
  
• 
  Milliy pánler akademiyası;
  
• 
  Milliy texnik akademiya;
  
• 
  Pán rawajlanıwın qollap quwatlawshı Amerika assocyaciyası.
  

Aqırǵı tórt dúzilislerdiń qarjılastırıw deregi túrlishe bolsada, qalǵanları tek federal byudjetten qarjılantırıladı.

Mámleket venchur firmaların hám izzertlew orayların shólkemlestiriwdi qollap quwatlaydı. Milliy fond baslaması menen AQShda nátiyjeli izzertlewler orayı hám venchur firmalar birinshi 5 jılda tola yáki azǵana kólemde byudjetten qarjılantırılıwı múmkin.

Pánniń talap júdá úlken bolǵan hám nátiyjeli izzertlewlerdi mámleket olardıń joqarı quramalılıq, qárejetler hám táwekelshilik dárejesi hám kúshli xalıqara básekilikti esapqa alıp tola óz esabınan qarjılantıradı.

Milliy ilimiy fondtıń maǵlıwmatlarına tiykarlanıp, házirgi dáwirde ilimiy texnik rawajlanıwda kishi biznes ilimiy tekseriw jumıslarınıń ornı kúsheyip barmaqta.

Kishi hám orta biznes firmaları aqırǵı on jıllıqta ortasha bir kisige iri korporaciyalarǵa salıstırǵanda 2.5 márte kóp jańallıqlar jaratılǵan.

Basqa texnologiyalıq rawajlanǵan mámleketler sıyaqlı AQShda da venchur firmalar, «spin-off» firmalar ( joqarı oqıw orınları, mustaqıl instetut, mámleketlik izzertlew orayları hám iri korporaciyalardıń arnawlı laboratoriyalarınan ajıralıp shıqqan firmaları ) hám investicion firmalar jusıs alıp barmaqta. Mámleket aktiv túrde «spin-off» firmaların iri komerciyalıq emes ilimiy oraylar, universitetler tárepinen subsidiyalastırılıp barmaqta. Bunnan tısqarı «spin-off» firmaları arqalı ilimiy jetiskenliklerdi tarqatıw maqsetinde, mámlekette milliy ilimiy fond tárepinen qarjılastırılatuǵın bir qatar innovacion fondler iskerlik kórsetpekte.

Investicion fondler iskerliginiń tiykarǵı maqseti kishi innovator firmalarǵa hám jeke inovatorlarǵa materiallıq járdem kórsetiwden ibarat. Kishi firmalardı investiciyalawda Milliy ilimiy fond tiykarǵı orındı iyeleydi, yaǵnıy bul fond investicion firmalardı kredit penen támiyinleydi hámde olarǵa grantlar ajıratadı.

Bunday fondler qatarına AQSh energetika ministrliginiń investicion fondın kiritiw múmkin. Bul fond da kishi firmalar tárepinen ámelge asırılıp atırǵan ayırım izzertlew proektler sıyaqlı, shaxsıy jaratıwshılardı subsidiyalaw menen shuǵıllanadı.

Innovacion processlerdi tuwrıdan-tuwrı qollap quwatlawdıń zárúr elementi mámleket innovacion infrdúzilmelerin shólkemlestiriw bolıp esaplanadı. Mámleket jańalıqlardı tarqatıwshı oraylar hám innovatorlarǵa xızmet kórsetiwshi máslahat orayların shólkemlestiriw múmkin. Mámleket innovacion bazarlarınıń (mámleket ǵalaba xabar qurallarında axborat, birja, yarmarka hám kórgizbe) qáliplesiwin qollap quwatlaydı hám ózi onıń agenti sıpatında iskerlik kórsetedi.

Mámleket organları mámlekette hám shet eldegi innovacion processlerdiń monitoringin hám bolajaq rejelerin alıp barıwı lazım. Bunda kópshilik jaǵdaylarda islep shıǵarıwǵa en jaydırıw ushın úlken nátiyje beriwshi texnologiyalar izlenedi.

AQSh innovacion iskerligin qollawda mánáwiy qollap quwatlawǵa da úlken itibar beriledi. Olardıń qatarına tómendegilerdi kiritiw múmkin:

mámleketlik xoshametlewler, húrmet nıshanların beriw, xojalıq júritiwdiń innovacion usılların en jaydırıw, mámleket arbaplarınıń jetik innovacion shólkemlerge keliwi, ilim-texnika belgili adamlarınıń zárúr mámleket keshelerinde qatnasıwı hám t.b.

Basqalardıń shamalı jollarına birinshi náwbette salıq boyınsha imtiyazlardı kiritiw múmkin: paydanıń salıqqa tartılatuǵın bólimin kemeytiriw, salıq stavkaların kemeytiriw.

AQShda basqarıw qararların istiqballawǵa, optimallastırıwǵa hám innovacion proektlerdiń mámleket ekspertizasına, innovaciyalardıń mámleket statistikasına úlken itibar beriledi.