3-ma’ruza. Moddiy nuqta kinematikasi

3.6. Bosib o’tilgan yo’l yoki harakat tenglamalari.

Moddiy nuqtaning to’g’ri chiziqli tekis harakati va tekis tezlanuvchan harakati eng sodda harakatlardan hisoblanadi.

Vaqt o’tishi bilan tezlik o’zgarmasa, bir xil vaqtlar oralig’ida teng masofalar bosib o’tilgan harakat to’g’ri chiziqli tekis harakat bo’ladi va uning harakat tenglamasi

S=vt (1)

ifoda yordamida aniqlanadi.

Moddiy nuqtaning dastlabki tezligi v0, t vaqtdan keyingi tezligi v va tezlanish a ga teng bo’lsa, uning tezligi

v=v0+at (2)

va bosib o’tgan yo’li esa

• S = v0t +

• at1 2 3 4
• 2

• (3)

• ifoda yordamida aniqlanadi. Sekinlanuvchan harakatda tezlanish manfiy ekanidan tezlik.

• v=v0-at (4)

• va bosib o’tilgan yo’l

• J2

• S = V'

• at

• 2

• (5)

• ifoda yordamida aniqlanadi.
• Bosib o’tilgan yo’l [s,t] diagramma (8-rasm) yordamida aniqlanadi. Unda
• S
• v = tgp = — bo’ladi.
• Tekis tezlanuvchan harakatda

• v „ vt
• a = tgp = —; v = at; S = v0t + — = v0t -i

• at2
• T

• bo’lib, yo’l [v,t] diagramma yordamida topiladi (8-rasm) b) tekis sekinlanuvchan harakatda (a<0) bosib o’tilgan yo’l S (8-rasm, v) (v,t) digramma yordamida aniqlanadi.
• Sinash savollari.

• 1. Kinematika nimani o’rgatadi?

• 2. Kinematikada qanday harakat diagrammalaridan foydalaniladi?

• 3. Siljish va bosib o’tilgan yo’l tushunchalarini izohlang?

• 4. Tezlik va tezlanish kattaliklarini tushuntiring?

• § 3 rasmlari

• j-rasm

• 4-rasm

• >rasm

• *r --

• 7-msm

• 6-rasm

• . T *- -1 - " I

• K-rasm