3-ma’ruza. Moddiy nuqta kinematikasi

• 3-MA’RUZA. MODDIY NUQTA KINEMATIKASI.

• 3.1 Moddiy nuqta va uning harakati.
• 3.2 Koordinata sistemasi va harakat diagrammalari.
• 3.3 Siljish va siljish vektori. Yo’l.
• 3.4 Tezlik va tezlik vektori.
• 3.5 Tezlanish va tezlanish vektori.
• 3.6 Bosib o’tilgan yo’l formulasi yoki harakat tenglamalari.
• Tayanch so’z va iboralar:
• Tezlik.Tezlanish. Bosib o’tilgan yo’l. Tezlanuvchan harakat. Sekinlanuvchan harakat.
• 3.1. Moddiy nuqta va uning harakati.
• Eng sodda mexanik harakat moddiy nuqtaning harakatidir. Berilgan masalada tekshirilayotgan jismning o’lchamlarini va shaklini hisobga olmaslik mumkin bo’lsa va o’lchami nuqta deb olinib massasi shu jism massasiga teng faraziy real jism moddiy nuqta deb ataladi. Ko’pincha ma’lum bir real jism, masalaning qo’yilishiga qarab, yoki moddiy nuqta sifatida, yoki o’lchamlari chekli bo’lgan jism sifatida qaraladi. Masalan: Snaryadning fazoda uchib borishi haqidagi masa-lada uni moddiy nuqta deb olish mumkinligi va mumkin bo’lmagan hol, yer sharining qo’yosh atrofidagi aylanishda uni moddiy nuqta deb olinishi va olib bo’lmasligi mumkin.
• Moddiy nuqta harakatlanuvchi chiziq traektoriya deyiladi. Jism harakati traektoriyasiga qarab to’g’ri chiziqli va egri chiziqli harakatga bo’linadi. Harakat tezlikka qarab to’g’ri chiziqli va egri chiziqli harakatga bo’linadi. Harakat jadalligi bir tekis o’zgarsa, harakatni tekis o’zgaruvchan harakat deyiladi. Harakat jadalligi ortsa, tezlanuvchan harakat, kamayganda esa, sekinlanuvchan harakat sodir bo’ladi. Tekis o’zgaruvchan harakat, tekis tezlanuvchan va tekis sekinlanuvchan harakatlardan iborat bo’ladi.

•