2-mavzu. Qayta tiklanmaydigan avtomatlashtirilgan boshqaruv sistemalarning ishonchliligi, ishlash ehtimolligi, ularni ishdan chiqmaslik ko‘rsatkichlari va ishlash vaqtini hisoblash

Kavitasion buzilish. Ayrim AB sistemasining detallari (silindrlarning xo‘l gilzalari, suv nasosining parragi) bunday buzilishi mumkin. Kavitatsion buzilish suyuqlik oqimida paydo bo‘ladigan havo pufaklari yorilishi natijasidagi juda ko‘p gidravlik zarbalar tasirida ro‘y beradi. Errozion buzilish - (erroziya) jismga nisbatan harakatlanayotgan suyuqlik yoki gaz tasirida detal sirtidan metal bo‘lakchalarining ajralib chiqishi. (Masalan, dvigatel klapani, karbyurator jiklyori). Kichik tebranishlar va atrof-muhitning tajovuzkorona tasiri ostida sodir bo‘ladigan yeyilishlar fretting-korroziya yeyilishlar deb ataladi (masalan tirsakli val bo‘yinchalari).
Mexanik va kimyoviy jarayonlar natijasida ishqalanish sirtlarida mis bilan boyitilgan yumshoq va yupqa qatlam juda kuchsiz ishqalanishni taminlaydi va ishqalanish sirti bo‘yicha bosimlarni bir tekisda taqsimlaydi (misol: uy sovutgichi kompressori).
Ishqalanish (treniye) – deb ikki o‘zaro bog‘lanishda ishlaydigan qismlarning bir – biriga nisbatan siljishida paydo bo‘ladigan qarshilikka aytiladi. Jismlar (detallar) ning siljish yo‘lida paydo bo‘ladigan ishqalanish kuchini bartaraf etishni ishqalanish ishi deb aytiladi. Detallar yeyilishining jadalligi ishqalanish ishiga, uning yo‘liga ishqalanish sharoitlariga bog‘liq. Eskirish. Ekspluatatsiya jarayonida avtomatlashtirishning texnik vositalarini texnik holatining parametrlari tashqi muhit ta‘sirida o‘zgaradi. Masalan, rezina-texnik ABTlari o‘zining mustahkamligini va elastikligini yuqotadi (oksidlanish natijasida, issiq yoki sovuq ta‘sirida, moy, yonilg‘i yoki suyuqliklarning kimyoviy ta‘sirida, namlik ta‘sirida, quyosh radiatsiyasi ta‘sirida). Yog‘-moy materiallari yeyilganlik jihozlari bilan ifloslanadi, qovushoqlik xarakteristikalari yomonlashadi, undagi qo‘shilma (prisadka) larning kuchi yuqoladi va h.k.
Korroziya (zanglash) - atrof-muhitning detalga tajovuzkorona ta‘siridan kelib chiqadi. Bunda metall oksidlanadi, mustahkamligi pasayadi, tashqi ko‘rinishi yomonlashadi. Zanglashning asosiy sabablari tashqi muhitdagi tuz eritmalari, suv va tuproqdagi kislotalar va ishlatilgan gazlardagi ayrim unsurlar (elementlar) ta‘siridan kelib chiqadi. Yemirilish. Detallarga davriy (siklik) yuklamalar ta‘sir etganda ro‘y beradi. Bunday yuklamalar detallarning bardoshlilik chegarasidan yuqori bo‘ladi. Sekinasta paydo bo‘ladigan charchash darzlari ma‘lum bir yuklamalar sonidan keyin detallarni charchash yemirilishiga olib keladi. Masalan, mashinalarning ressoralari, elektr dvigatellarning rementlari, relening kontaktlari, yuqori bosimda ishlaydigan trubalar (asosan og‘ir ekspluatatsiya sharoitlarida) bunga misol bo‘ladi.