10 -mavzu: Ulug’ ajdodlarimiz. Farobiy, Beruniy, Navoiy haqidagi ma’lumotlar va matnlar bilan tanishish. Atamalar

2-topshiriq matnni so‘zlab bering, og’zaki rus tiliga tarjima qiling.

1. 
   Beruniyning qanday asarlarini bilasiz?
   
2. 
   Beruniyning jahon madaniyatiga qo‘shgan hissasi nimalardan iborat?
   
3. 
   Beruniyning iqtisodiy ixtirosi haqida nimalar bilasiz?
   

3-topshiriq.Jahon sivilizatsiyasiga katta hissa qo‘shgan o‘zbek allomalari haqida taqdimot tayyorlang.
Alisher Navoiy o‘z davrida tilshunoslik fanining rivojlanishida juda katta xizmat qildi.Navoiyning fikricha, til inson ruhiy faoliyatining natijasidir. Har bir jonivor ovoz chiqara oladi, lekin inson nutqining asosiy maqsadi - biror ma’noni ifodalashdan iborat. Inson aqlu zakovatigina so‘z orqali muloqot qilishga qodirdir.
Navoiy xorijiy tilni bilish inson uchun juda foydali ekanligini tashviqot qilgan, o‘zifors va arab tillarini mukammal bilgan. Xalqparvar bobomiz turkiy tilning jamiyatdagi mavqeini tiklash, mamlakatda tillar teng huquqligini amalga oshirish uchun g‘amxo‘rlik qildi.
“Chor devon” nomi bilan shuhrat qozongan bu buyuk majmua 45 ming misraga yaqin turli janrlar-dagi kichik va oʻrta hajmli sheʼr-larni oʻzida jamlagan boʻlib, “Gʻaroyib us-sigʻar” (“Bolalik ajoyibotlari”), “Navodir ush-shabob” (“Yigitlik davri nodirliklari”), “Badoeʼ ul-vasat” (“Oʻrta yosh kashfiyotlari”), “Favoyid ul-kibor” (“Keksalikdagi foydali mulohazalar”) nomlari bilan ataladi.
Navoiy oʻz “Xamsa”sini yaratishga 1483-yilda kirishgan boʻlsa, uning birinchi dostoni “Hayrat ul-abror” (“Yaxshi kishilarning hayratlanishi”)ni oʻsha yili yozib tugatdi. 1484-yilda “Farhod va Shirin”, “Layli va Majnun”, “Sabʼai sayyor” (“Yetti sayyor”), 1485-yilda “Saddi Iskandariy («Iskandar devori”) dostonini poyoniga
yetkazdi. Shoir oʻz “Xamsa”siga oʻsha davr uchun muhim boʻlgan muammolarni qoʻydi, mutafakkir sifatida ilgʻor qarashlarni ilgari surdi, oʻzbek tilining qudratini olamga namoyish etdi.