1-mavzu. Iqtisodiy tahlilning shakllanishi va

Mol-mulkning tarkibi	Yil boshiga			Yil oxiriga
O‘zgarishi (+, –)
Ming so‘m	%	Ming so‘m		%	Ming so‘m		%	Yil boshiga nisbatan %
1	Uzoq muddatli aktivlar	251184	73,7	265548		71,7	14364		–2,0	5,7
2	Joriy aktivlar	89545	26,3	104694		28,3	15149		2,0	16,9
	Shu jumladan:
a	Tovar moddiy zaxiralar	7946	2,3	12216		3,3	4270		1,0	53,7
b	Pul mabaglari va kimmatli kogozlar	834	0,2	–		–			–0,2	0,0
d	Debitorlar	80765	23,7	92478		25,0	11713		1,3	14,5
	Balans aktivining jami	340729	100	370242		100	29513		0,0	8,7

Ushbu jadvalda «Mahsuldor» fermer xo‘jaligining mulki ham mutlaq, ham nisbiy ko‘rsatkichlar asosida hisob-kitob qilingan.
Xo‘jalik faoliyati tahlilida nisbiy kattalikning turli shakllari qo‘llaniladi: makoniy taqqoslash, rejaviy topshiriq, reja bajarilishi, dinamika, struktura, koor- dinatsiya, intensivlik, samaradorlik.
Makoniy taqqoslash nisbiy kattaligi ayni bir davr yoki bir vaqt momenti bo‘yicha olingan turli obyektlarga tegishli ko‘rsatkichlarning darajasini taqqoslash
natijasida olinadi.
Rejaviy topshiriqni taqqoslash nisbiy kattaligi ko‘rsatkichning joriy yil rejaviy darajasining o‘tgan yil haqiqatdagi yoki 3-5 yil oldingi o‘rtachasi darajasiga nisbatini o‘zida aks ettiradi.
Reja bajarilishi nisbiy kattaligi – ko‘rsatkichning hisobot davrining haqiqatdagi va rejaviy darajasi o‘rtasida foizlarda ifodalangan nisbatida ifodalanadi.
Dinamika nisbiy kattaligi ma’lum vaqt oralig‘ida ko‘rsatkichlarning o‘zgarishlarini tavsiflash uchun qo‘llaniladi va joriy davr ko‘rsatkichlari kattaliklarini uni oldingi davr (oy, kvartal, yil) darajasiga bo‘lish yo‘li bilan aniqlaydi. Ular o‘sish sur’ati, deb aytiladi va odatda foiz yoki koeffitsiyentlarda ifodalanadi. Dinamikaning nisbiy kattaliklari bazis va zanjirli bo‘lishi mumkin.
Struktura ko‘rsatkichi – bu qismning umumdagi ulushi (solishtirma salmog‘i) bo‘lib, foiz yoki koeffitsiyentlarda ifodalanadi. Misol uchun, umumiy ekin maydonida donli ekinlar solishtirma salmog‘i, korxonaning xodimlari umumiy miqdorida ishchilarning solishtirma salmog‘i, korxonaning aktivlari shakllanishida o‘z kapitalining solishtirma salmog‘i va shu kabilar.
Koordinatsiya nisbiy kattaligi qism va umumiyning o‘zaro nisbatini o‘zida aks ettiradi, misol uchun asosiy ishlab chiqarish fondlarining aktiv va passiv qismlari, o‘z hamda qarz kapitali va boshqalar.
Intensivlik nisbiy kattaligi biror hodisaning muhit bilan mutanosiblikda rivojlanishi darajasini ko‘rsatadi. Misol uchun, xodimlar va ishchilar tarkibida yuqori malakali ishchilar foizining oshib borishi va shu kabilar.
Samaradorlik nisbiy kattaligi – bu foydalilikni resurslar yoki xarajatlar bilan nisbatini ifodalab beradi. Misol uchun, mahsulot sotishdan olingan foydani ishlab chiqarish xarajatlarining bir birligiga to‘g‘ri kelishi va hokazo.

5.