1-mavzu: Birinchi jahon urushidan keying davrda Xitoy. Reja

Ingliz mustamlakachilarining 1920 yildagi siyosiy nayranglari.

Misrning soxta mustaqilligi va 1923 yil konstitutsiyasini e’lon qilinishi.
Ingliz mustamlakachilari 1919 yil qo‘zg‘olonidan keyin nayrang ishlatishga majbur bo‘ldilar. Oshkora hukmronlikning eski metodlari bir qadar qayishqoq usullar bilan almashtirilishiga muxtoj ekanligini anglab, ular o‘z iqtisodiy va siyosiy pozitsiyalarini saqlab qolinishini ko‘zda tutuvchi teng huquqli shartnoma loyihasini ilgari surdilar. Misr xalqi bunga 1921 yilning oxirida yangi qo‘zg‘olon bilan javob berdi. Bu qo‘zg‘olon umumiy siyosiy ish tashlashlar, yirik shaharlardagi barrikada janglari, Misr dehqonlarining partizanlar kurashi bilan qo‘shilib ketdi.
1921 yil qo‘zg‘olonini qurolli kuch bilan bostirib, ingliz hukumati bir tomonlama akt bilan o‘z rejasini amalga oshirishga qaror qildi. 1922 yilning 28 fyevralida Angliya protektoratni bekor qilinishini va Misr endilikda “mustaqil suveren davlat” ekanligini e’lon qiladi. Bu faqat qatag‘onlar bilan milliy ozodlik harakatini bartaraf qilish emasligi va milliy burjuaziyaning yuqori tabaqasi bilan muayyan kompromisga kelibgina Misr xalqi kurashini zaiflashtirishni tushungan ingliz mustamlakachilarining majburan qo‘ygan qadami edi. O‘z navbatida xalq chiqishlarini ko‘lamidan qo‘rqib ketgan milliy burjuaziya ham bu vaqtda ingliz mustamlakachilari bilan kelishishga tayyor edi.
“Mustaqillik” Angliya hukmronligini amalda tugata olmadi. Angliya o‘zining hukmronligini saqlab qolganligini 1923 yil konstitutsiyasi bilan niqobladi. Mazkur konstitutsiya ingliz mustamlakachilari irodasini ijrochisi bo‘lgan qirolning keng vakolatlarini saqlab qoldi.
Senat a’zolarining 40 foizini qirol tomonidan tayinlangan kishilar tashkil etishi va 60 foizi esa, feodal byurokratik yuqori tabaqa vakillaridan saylangan kishilardan iborat bo‘lishi ko‘zda tutildi. Quyi palata ikki bosqichli saylovlar asosida saylanar edi. Chet elliklarning barcha huquq va imtiyozlari saqlab qolindi. Yangi konstitutsiya asosida o‘tkazilgan va ko‘p deputatlik o‘rinlarini vafdchilarga bergan saylovlardan so‘ng, 1924 yil yanvarida Saad Zaglul boshchiligidagi hukumat tashkil qilindi. Vafdning soxta mustaqillik bilan amalda murosaa qilishi milliy burjuaziyaning ingliz mustamlakachilari bilan o‘zaro kelishuvga borganligini bildirar edi.

3.