информациядан фойдаланишга асосланган. Сифат кўрсатгичини аниқлашда
яна аргонологик усулидан хам фойдаланилади. Бу усул сезги оргонлари,
кўриш, эшитиш,
хид сезиш, таъм билиш, дид орқали
информация олишга
асосланган, бунда инсон информацияни маълумотлар асосида таҳлил этиш ва
балларда, бахолашга асосланган.
Сифат хақидаги маълумот манбалари экспертли ижтимоий ва одатий
бўлиши мумкин.
Одатий усулда махсулот сифатини аниқлаш,
мансабдор шахслардан
ташкил топган махсуслаштирилган экспертлпр ва мутахассислар тамонидан
бажарилади. Улар ихтиѐрида тегишли назорат воситалари бўлишлар ва
хисоблаш марказлари бўлади.
Эксперт
усулида
махсулот
сифатини
бахолашда
малакали
мутахассислардан фойдаланилади.
Масалан: дегустаторлар, дизосинерлар, товаршунослар.
Ижтимоий усулда махсус анкета саволлари бўйича
истемолчилар
фикрини йеғиш ва таҳлил қилиш билан бахоланади. Одатда бу ишларни
конфереция ва хар ҳил кўрикларда бажарилади.
Махсулот сифат сатхини аниқлаш усуллари. Сифат
сатхини
аниқлашда диферинциал, мажмуавий ва аралаш усулдпн фойдаланилади.
Диферинциал усулда сифат сатхини аниқлашда бахоланаѐтган
махсулотни сифати кўрсаткичлари шу кўрсаткичларни ―базавий‖
кўрсаткичлари
билан
солиштирилади.
Бунда
махсулотни
сифат
кўрсаткичлари
Р
1
– Р
1
баз,
Р
2
– Р
2
баз,
Р
3
– Р
3
баз,
Р
п
– Р
п
баз,
билан солиштирилади.
Махсулотнинг нисбий сифат кўрсаткичлари
К
i
=
баз
i
Pi
P
K
i
=
i
iбаз
Р
Р
формулалари билан аниқланади.
P
i
- i кўрсаткичини миқдорий қиймати
P
i баз
- i кўрсаткичини базавий миқдорий қиймати
Сифат кўрсаткичини мажмуавий сифат сатхи бир неча кўрсаткичларни
бир қиймат билан бахолашда фойдаланилади. Бунда махсулотни умумлашган
сифат сатхи кўрсатгичини шу кўрсатгични базавий қийматига нисбати билан
бахоланади.
баз
умум
умум
Q
Q
K
,
Сифат кўрсатгичини мажмуавий сифат сатхини аниқлашни
мураккаблиги умумлашган кўрсатгични топишдир. Махсулотнит мажмуавий
сифат кўрсаткичи Q қуйдаги функционал боғланишлардан келиб чиқади:
Q =f (n
i
P
i
)
Деференциал ва мажвуавий усулда сифат сатхини аниқлашда қўйилган
масалага доим эришиш мумкин эмас. Шундай
вазиятларда аралаш усулдан
фойдаланилади. Бу усул қуйдаги кетма – кетликда бажарилади.
1. Бирламчи кўрсаткичлар қаторларга ажратилади ва улар учун сифат
сатхини мажмуавий кўрсаткичи аниқланади;
2. Аниқланган мажмуавий ва мухим диферинциал кўрсаткичларни
базавий миқдор билан солиштирилади;
Эксперт усулида бошқа усуллардан
объектив маълумот олишни
имкони бўлмаганда фойдаланилади.
Do'stlaringiz bilan baham: