1-Маъруза: Кириш


Марказий Осиѐдаги қадимий, кухна улчовлар ва ўлчаш



Download 1,35 Mb.
Pdf ko'rish
bet5/60
Sana21.02.2022
Hajmi1,35 Mb.
#28368
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   60
Bog'liq
metrologiya standartlashtirish va sifat nazorati.

Марказий Осиѐдаги қадимий, кухна улчовлар ва ўлчаш 
бирлашмалари. Метрология пойдеворига аждодларимиз жуда қадимдан 
ГИШТ КУЙИБ
келишган. Дастлаб, улар кундалик ишларида зарур булган вақт, 
узунлик юза, хажм ва огирликларни (массани) ўлчаш учун керак булган 
усулларни топиб, улардан амалда фойдаланишган. 
Элимиз худуди шарқ билан гарб ва шимол билан жануб 
давлатларининт 
асосий 
карвон 
йулида 
жойлашганлиги 
учала 
аждодларимиз томонидан кашф қилинган улчов ва ўлчаш бирликлар 
дунѐнинг гарб томонига таркалиб, уша ер халқлари томонидан баъзан 
бизнинг тилимизда, ѐки булмаса, уз тилларига таржима килиниб 
кулланилган. Шунинг учун хам мусулмон давлатлари, шу жумладан 
Марказий Осиѐ давлатларида кулланилган улчов ва ўлчаш бирликлари 
купчилик тадкикотчиларни узига жалб килиб келган. Мана шундай 
тадкикотчилардан бири немис олими В. Хинцдир. У Марокашдан то 
Хиндистонгача булган худудлардаги улчов ва ўлчаш бирликларини уз 
кулланмасида келтириб катта иш килган. Айникса, уша вакт ўлчаш 
бирликларини метрик тизимига айлантириб бериш унинг фанга кушган 
катта хиссасидир. Бирок у баъзи ноаникликларга йул куйган. 
Ишлаб чиқариш ва унинг тармоқларида метрологик ҳизмат ва 
таъминот. Ўлчаш информациясига нафакат микдор буйича талаблар, балки  
сифат буйича хам талаблар куйилади. Бунга унинг (ўлчашнинг) аниклиги, 
ишончлилиги, тан нархи ва самарадорлиги каби тавсифлар киради. 
Барча сифат тавсифларининг асосида метрологик таъминот ѐтади. 
Метрологик таъминотни шундай таьрифлаш мумкин: ўлчашлар бирлигини 
таъминлаш ва талаб этилган аникликка эришиш учун зарур булган 
техникавий воситалар, тартиб ва коидаларнинг, меъѐрларнинг, илмий ва 
ташкилий асосларнинг белгиланиши ва тадбик этилиши. 
Ушбу тавсифдан келиб чикиб айтиш мумкинки, метрологик 
таъминотнинг вазифасига куйидагилар юклатилган: 

ўлчаш воситаларининг ишга яроклилигини ташкил этиш, 
таъминлаш ва тадбик этиш; 

ўлчашларни амалга ошириш, унинг натижаларини кайта ишлаш ва 
тавсия этиш борасидаги меьѐрий хужжатларни ишлаб чикиш ва тадбик 
этиш; 

хужжатларни экспертизадан утказиш; 

ўлчаш воситаларининг давлат синовлари

ўлчаш воситаларининг ва услубларининг мегролсгик аттестацияси 
ва хоказолар. 
Метрологик таъминотнинг 4 та ташкил этувчиси мавжуддир: 
1. Илмий асоси - метрология ўлчашлар хакидаги фандир; 
2. Техникавий 
асослари - бирлик эталонлари, катталиклар 


бирлигини эталонлардан ишчи воситаларга ратиш, ўлчаш воситаларини 
яратиш ва ишлаб чикишни йулга куйиш, ўлчаш воситаларининг 
мажбурий давлат синовлари ва уларни бажариш услубларининг 
метрологик аттестацияси, ўлчаш воситаларини ишлаб чикишда, 
таъмирлашда ва ищлатишда мажбурий давлат киѐслашидан утказиш, модда 
ва материалларнинг таркиби ва хоссалари буйича стандарт намуналарни 
яратиш, стандарт маълумотномалар, махсулотнинг мажбурий давлат 
синовлари; 
3. Ташкилий асослари - давлат ва махкамалардаги метрологик 
хизматдан ташкил топган Узбекистон Республикаси метрология хизмати; 
4. Меъѐрий-конуний асослари - тегишли республика конунлари, 
данлат стандартлари, давлат ва тармокларнинг меьѐрий хужжатдари.
Мегрологик таъминот. уз олдига- муайян- максадларни қўяди. 

Download 1,35 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   60




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish