1-bob. Vatanimiz xalqlari eng qadimgi davrda

yil 
o'tar-o'tmas, 
806-yili, Rofe ibn Lays 
boshchiligida xalifalikka qar­
shi yana qo'zg'olon ko'tariladi. Qo'zg'olon Samarqanddan boshlanib, 
Shosh, Farg'ona, Buxoro, Naxshab va Xorazm viloyatlari xalifalik qo'lidan 
ketadi. Xuroson noibi 
Ma’mun 
dehqonlardan bo'lgan Somonxudotning 
nabiralari -
Nuh, Ahmad 
va 
Yahyodan 
yordam so'raydi. Ular Rofe ibn 
Laysni qo'lga olib, uni xalifaga taslim bo'lishga majburqiladilar. Shu tariqa 
navbatdagi xalq harakati bostiriladi. Mahalliy xalqlarning istilochilarga 
qarshi kurashlari behuda ketmadi. Asta-sekin xalifalikning hukmronligi 
zaiflasha bordi. Bu hoi Movarounnahraholisining mustaqillikka erishuvini 
tezlashtirdi.

---

52
5-BOB. IX - XIIIASR BOSHLARIDA MOVAROUNNAHR VA
XUROSONDA MUSTAQIL DAVLATLARNING SHAKLLANISHI
5.1. 
XALIFALIK HUKMRONLIGINING ZAIFLASHUVI,
MUSTAQIL DAVLATLARNING SHAKLLANA BOSHLASHI
Sivosiv ahvol.
VIII 
asr 
oxiri - IX 
asr 
boshlarida 
Arab xalifaligi og'ir 
siyosiy tanglikka uchradi. Aholining tez-tez qo‘zg‘olon ko'tarib turishi, 
uzluksiz davom etgan o'zaro urush va ichki ziddiyatlar markaziy hoki- 
miyatni zaiflashtirdi. Bu esa mustaqil davlatlarning paydo bo'lishiga 
olib keldi. Mustaqil davlatlar dastavval Movarounnahrning shimoliy va 
shimoli-sharqiy hududlarida, hali xalifalikka bo'ysundirilmagan oïkalarda 
tashkil topdi. Ulardan 
biri Qarluqlar davlatidir.
Oarlualardavlati.
Qadimda Oltoyning g'arbida, so'ngra Irtish daryosi- 
ning o'rta oqimida yashagan 
qarluqlar VI - VII asrlarda 
Turk xoqonligi 
tarkibiga kirgan. 
VIII asr o'rtalarida Yettisuvda 
Qarluqlar davlati tashkil 
topdi. Bu davlatning poytaxti Chu daryosidan shimolroqda joylashgan