1 – mavzu: hfx fanining asosiy tushunchalari mohiyati

Blokirovkalash  qurilmalari.  Mashina va mexanizmlarni o`ta xavfli zonalarida 

xavfsizlikni oshirish maqsadida to`siqlar bilan birgalikda blokirovkalash qurilmalaridan ham 

foydalaniladi.   Blokirovka - bu mashinalar qismini muayyan holatda ushlab turuvchi vositalar 

va uslublar majmui hisoblanadi. 

 

Ko`pgina mashina va mexanizmlarda xavfsizlikning texnik vositalari kompleks holda 

ishlatilsada, xavfsizlik to`liq ta`minlanmaydi. CHunki, ko`pgina baxtsiz hodisalar ishchining 

e`tiborsizligi yoki xavfsizlik qoidalariga amal qilmasligi sababli kelib chiqadi. 

 

Masalan, har qanday mashina yoki traktorni o`t oldirishda uzatmalar quttisi ajratilgan 

holda bo`lishi shart, aks holda turli ko`rinishdagi  ko`ngilsiz voqealar sodir bo`lishi mumkin. 

 

Xuddi shuningdek, mashinalarning aylanuvchi yoxud boshqa xavfli zonalardagi himoya 

kojuxlari ma`lum sabablarga ko`ra echilib so`ngra e`tiborsizlik tufayli o`z joyiga o`rnatilmay 

qolishi ularni ishlash vaqtida ma`lum xavfli zonalarini keltirib chiqarish mumkin. Blokirovka 

qurilmalari ana shunday salbiy holatlarini oldini olish maqsadida ishlatiladi va har xil mashina va 

mexanizmlardan foydalanishda xavfsizlikni oshiradi. Masalan, mashina va mexanizmlar 

korpusining himoya kojuxi o`rnatiladigan joyiga maxsus kontaktlar o`rnatilib himoya kojuxi 

echib olinganda kontaktlar elektr ta`minotini uzadi, natijada mashina boshqarish pul’ti orqali 

qo`shilganda mashina yoki mexanizm ishga tushmaydi. Himoya kojuxi joyiga qayta 

o`rnatilganda kontakt qo`shiladi va elektr ta`minoti ulanadi. Ana shu kabi qurilmalarni mashina 

---

 

341 

va traktorlarga o`rnatish mumkinki, natijada uzatmalar quttisi qo`shilgan vaqtda ularning 

dvigatellari o`t olmaydi.