1-§. Diyorimiz jahon sivilizatsiyasi beshiklaridan biri siz ushbu darslikda iv–xv asrlar

Dehqonchilik va chorvachilik. Mamlakatda tez-tez sodir bo‘lib turadigan o‘zaro ichki urushlarga qaramasdan, XV asrda ham Movarounnahr va Xuroson qishloqlarida birmuncha obodonchilik ishlari amalga oshirildi. Xususiy sohibkorlarning dashtliklarda yangi yerlarni o‘zlashtirish, kanallar qazib, bog‘ ko‘kartirish va qarovsiz qolgan tashlandiq yerlarni sug‘orib, obod etish kabi mehnatlari qo‘llab-quvvatlanadi. Hatto bunday sohibkorlar bir-ikki yil davomida hamma soliq va to‘lovlardan ozod etiladi. Xo‘jalikning iqtisodiy hayotida, ayniqsa, yaylov chorvachiligi: yilqichilik, tuyachilik hamda qoramolchilik muhim o‘rin tutgan.
Yer egaligi. XV asr davomida Movarounnahr va Xurosonda avvalgidek yer va mulkchilikning asosan to‘rt shakli: “mulki devoniy”, “mulk” , “mulki vaqf”, “jamoa yerlari” bo‘lgan. Sug‘oriladigan yerlarning eng katta qismi davlat mulki hisoblangan. Bu yerlarga avvalgidek mamlakat hukmdori sulton yoki amirlar egalik qilardi.
Temuriylar davrida davlat yerlarini “suyurg‘ol” tarzida in’om qilish keng tarqaladi. Suyurg‘ol egalari tobeligini kuchaytirish maqsadida markaziy hokimiyat ba’zan ular tasarrufdagi yer maydonlarini qisqartirar yoki ularning haq-huquqlarini cheklab, bo‘ysunmagan taqdirda suyurg‘ol huquqidan mahrum etilar va boshqa shaxsga berilar edi. Bu davrda bosh hukmdor tomonidan yirik mulk egalariga yaxshi xizmati uchun tarxonlik yorlig‘i berish an’anaga aylanadi. Tarxonlik yorlig‘ini olgan mulkdorlar barcha soliq, to‘lov va majburiyatlardan ozod qilingan. Tarxonlik yorlig‘i odatda amirlar, beklar, saroy amaldorlari, sayyidlar va boshqa yuqori tabaqa vakillariga berilgan. Bunday yorliqni olgan mulkdor ismiga “tarxon” martabasi qo‘shib aytilgan.
XV asrda ham avvalgi davrlardagidek juda ko‘p yer va suv masjid, madrasa, xonaqoh, maqbara va mozorlarga biriktirilib, bunday yerlar “mulki vaqf” deb atalgan. Odatda yer va suvdan tashqari ko‘plab do‘kon, korxona, tegirmon, objuvoz, bozor rastalari, karvonsaroylar ham vaqf qilinib, ulardan tushgan daromad masjid, madrasa, tabiblar uyi va xonaqohlarning ta’miri, jihozi, mutavalli, mudarris, tabib va talabalarga beriladigan nafaqalar hamda langarxona (musofrxona) va 
shifoxonalarning kundalik xarjlari uchun sarf etilgan.