0‘zbekiston respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta’lim vazirligi erkin Egamberdiyev mikroiqtisodiyot

= mrp_l
mrp_l

~pT

Boshqacha qilib aytsak, mehnat xarajatlariga yarasha ish bajarilishi, mahsulot ishlab chiqarilishi zarur.

Kapital resursi uchun ham shu qoidani qo‘llash mumkin. Buning uchun kapitalning bahosi (Pk) kapitalning pul hisobidagi pirovard mahsuliga (MRRk) barobar kelishi lozim:

Pk = MRPk

Shunday qilib, firma raqobat bozorida resurslardan foydalanishda maksimal foydaga erishishni ta’minlaydigan resurslar miqdorini xarid qiladi.

MRP_l,

Pl

P=MRP; Pk=MRPk yoki

MPPk

—-— = 1 bo‘lsa, ishlab Pk
Firma ishlatadigan resursning miqdori uning bahosini shu resurs hisobiga olinadigan pul qiymatidagi pirovard mahsulotiga barobar kelgandagina o‘z foydasini maksimal darajaga chiqara oladi:





49-chizma. Resurslarni optimal bog'lab (tanlab) ishlatish.
chiqarish omillaridan binning bahosi o‘zgarsa, boshqa omillar hisobiga o‘z foydasini oshiradi. Buni 49-chizma ko‘rsatadi:

Mehnat resurslarini ishlatish ko‘payib borishi bilan uning pirovard samarasi MRP_L pasayadi. Kapital sarfming ko'payib borishi bilan uning pirovard mahsuli (MRP_k) kamayadi, Q egri chizig'idagi barcha nuqtalarda ishlab chiqarish omillarining umumiy unumdorligi ortadi. Shuning uchun Q egri chizig‘i ishlatiladigan ishlab chiqarish omillari unumdorligining nisbatini ko‘rsatadi. C egri chizig‘i esa E nuqtada ishlab chiqarish omillari bahosining nisbatini Pk/P ko‘rsatadi:

MRP_K Pk MRP_l ⁼ T[

Bu E nuqta ishlab chiqarish resurslardan optimal ravishda foy- dalanib, Q hajmda mahsulot ishlab chiqarish bilan foydani maksimal darajaga yetkazilishini ko'rsatadi.

Shu bilan birga dastgohlar uchun baho pasaysa (demak, xarajatlar kamaysa) firma mahsuloti ko‘payadi. 0‘z navbatida mahsulot haj- mining o'sishi resurslarga bo‘lgan barcha talabni ko'paytiradi. Dast­gohlar bahosining pasayishi ishlab chiqarish hajmining samarasini oshiradi.

Boshqacha qilib aytganda, zamonaviy, unumdorroq va nisbatan arzon texnologiyalarni qo‘llanilishi hisobiga mahsulot ishlab chiqarish ko‘payadi, korxona foydasi oshadi va resurslarga boigan talab yanada kuchayadi.

Demak, dastgohlar bahosining pasayishi ishchi kuchiga bo‘lgan talabni pasaytirsa, ishlab chiqarish hajmining samarasi ortadi.

Raqobat bozorida ishlab chiqarish omillarining muvozanati ularga bo'lgan talab va taklifning tengligiga bog‘liq. E nuqtada muvozanat baho Pe ga teng bo'lib, muvozanat hajmidagi resurslar miqdori Qe bo'ladi (51-chizma).