0‘zbekist0n respublikasi oliy va 0‘rta maxsus ta'lim vazirligi 0‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

37 99.18


37 1:1,5 25 20 0,01 0,01


^JL-'¹


. 2,58 i 1,60, . 1,60: - 2,58 . , i^O.Ol j TtiXtoa naUr*'t. 11 f ГТ**i- Г..1Ш) if'* Г»- г os ,?5 *1


5,30


i


It


5,30





4.5- rasm. Bekat yollarining bosh yo‘! shcheben ballastiga (jo‘yilgandagi ko‘fidaiang kesimi: a—pSatformasi^: b—yo’iovchi platfonnali.



xil balandlikda yoki o‘tish joylari (переезд) bilan bir xil sathda loyihalanadi. Mahalliy sharoitga qarab avtomobil va shaharyoilari temir yoi ustidan yoki ostidan o‘tkazilishi mumkin.

5. 
   Loyihalami texnik-iqtisodiy taqqoslash
   

Ajratish punktlarini rivojlantirish yoki qayta qurish bilan bogiiq bo‘lgan murakkab va sermashaqqat ishlar komp.leksi, odatda, ularning poyezd o‘tkazish va qayta ishlash qobiliyatini oshirish, yangi yoilarni barpo etish, ikkinchi bosh yoilarni qurish, temir yoilarni elektrlashtirish kabi maqsadlarda bajari­ladi hamda kelajak ishlar hajmi va xarakteriga moslab olib bori­ladi. Bunda ajratish punktlarining rivojlanishi va qayta qurish- ning optimal chizmalarini tanlash, qurilish uchun kapital mablagiar va foydalanish xarajatlarining kamayishiga erishish talab etiladi.
Ajratish punktlarini yoki ularning ayrim qismlarini qayta qurish va rivojlantirishning har xil yechimlari mavjud boigan hollarda loyihalarning bir necha variantlari ishlab chiqiladi va ularning eng yaxshisi texnik-iqtisodiy asosda solishtirib tanlanadi. Variant- larning soni obyektning murakkabligiga bogiiq boiadi.
Taqqoslanuvchi variantlarni toiiq ta’riflash va optimal vari- antini tanlash uchun qiymat ko‘rsatkichlaridan tashqari, vari- antlarning xususiyatlarini chuqur tahlil qilish, ularning ijobiy tomonlari va kamchiliklari, sifat va natural ko‘rsatkichlari boVicha ham solishtirish lozim boiadi.
Bunday ko‘rsatkichlar qatoriga quyidagilar kiradi: mehnat unumdorligining ishchi lar soni bo'yicha bekatda bir ishchiga to‘g‘ri kelgan qayta ishlangan vagonlar soni yoki tonnasi bo‘yicha, yoiovchi bekatlari uchun jo‘natilgan yoiovchilar yoki poyezd­larning bir ishchiga to‘g‘ri kelishi; harakat xavfsizligi va mehnat muhofazasining taininlanishi; yoiovchilarga xizmat koi'satish qulayligi; poyezdlar harakati xavfsizligini ta’minlashga yo‘na!tiriIgan mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish imkoniyatiari, xizmatchi- lar xavfsizligi; poyezd olkazish va qayta ishlash qobiliyatida zaxi- ralar mavjudligi, bekatda harakat yo‘nalishlarining kesishuvi va kesishuv nuqtalarining yuklanganligi; bekat inshootlarining qulay joylashishi; shahardan yuk hovlisiga kelish qulayligi; shahar quri-

lish talablarini qondirish; yonginga qarshi va sanitar-texnik talab- lami bajarish darajasi; kelajak rivojlanish imkoniyatlari va boshqaiar.
Murakkab obyektlarda texnik-iqtisodiy hisoblarnijuda ko‘plab variantlarda hisoblash uchun taqqoslash zamonaviy hisoblash texnikalarini qoilab bajariladi.
Kapital mablagiar asosiy va qo‘shimcha fondlardan tashkil topadi. Asosiy fondlarga ajratish punktini qurish yoki qayta qu- rish xarajatlarini o‘zlashtirish lozim boigan tashish hajmini ba­jarish uchun harakat tarkibi qiymati va yondosh obyektlaming rivojlanish xarajatlari (elektrlashtirish, strelkali o‘tkazishlarni elektrli markazlashtirish, ko'prikli yoi o‘tkazgichlari, binolar va inshootlar qurish) kiradi.
Yillik foydalanish xarajatlari quyidagilardan tashkil topa­di: harakat miqdoriga proporsional xarajatlar (poyezdlar va uzatma tarkiblar, yakka lokomotivlar, manevr harakatlarda yurishlar); doimiy inshootlaming holatini saqlash bo‘yicha xara­jatlar; amortizatsiya ajratmalari.
Texnik-iqtisodiy hisoblarda xarajatlar variantlar bo‘yicha, qiy­mati o'zgaruvchan ko‘rsatkichlar bo‘yicha hisobga olinadi.
Odatda kapital mablagiar va foydalanish xarajatlarini topish bo'yicha hisoblar jadval shaklida bajariladi. Barcha hisoblar tugal- langandan keyin bekat qurilishi yoki rivojlanishining ma’qul va- riantini qabul qilish bo‘yicha tegishli xulosalar beriladi.

У BOB. RAZYEZDLAR УА QUVIB 0‘TISH PUNKTLARI

1. 
   Razyezdlar
   

Razyezdlar bir yoilik uchastkalarda yoining poyezd olkazish qobiliyatini ta’minlash uchun quriladi. Ishining xarakteriga qarab razyezdlar ro‘baro‘ harakat poyezdlarini o‘zaro o‘tkazib yubor- ish uchun moijallanib, ular orqali yakka va birlashtirilgan poyezd­lar to‘xtatib (birini yoki ikkisini ham) yoki ro‘baro‘ poyezdlar beto‘xtov o‘tkaziladi. Razyezdlarda qabul-jo‘natish yoilari bosh yolga nisbatan bir tomondan yoki ikki tomonidan joylashishi mumkin. Poyezdlami ro‘baro‘ o‘tqazish va quvib o‘tishdan tashqari razyezdlarda ayrim poyezdlarga yolovchilami olkazish va tu- shirish, kam miqdorda to‘kma yuklarni ortish-tushirish ishlari ham bajariladi. Razyezdlarda ortilgan yoki tushirilgan vagonlam- ing tashish hujjatlari, odatda, shu yaqinda, yuk ishlarini bajara- digan bekatda rasmiylashtiriladi.
Poyezdlami olkazish uchun to‘xtatiladigan poyezd (odatda bekatga birinchi boiib kelayotgan poyezd) yon tomon qabul- jo‘natish yoliga o‘tkazilib to'xtatiladi. Ro‘baro‘ kelayotgan ik- kinchi poyezd esa bosh yol bo‘ylab beto‘xtov olkazib yuborila- di. Harakat ushbu tartibda tashkil etilganda poyezdlarning vaqt yo‘qotishlari kam boladi va yoilaming poyezd olkazish qobili- yatidan unumli foydalaniladi. Poyezdlarning o‘zaro quvib olishi uchun oldindan kelayotgan poyezd yon tomon qabul-jo‘natish yolida to‘xtatiladi, uning ketidan kelayotgan tezyurar poyezd esa bosh yol bo‘ylab beto‘xtov olkaziladi. Tezyurar poyezd yetarlicha uzoqlashgandan keyin yol hozirlanib, to‘xtatilgan poyezd jo‘natiladi.
Poyezdlami to‘xtatib olkazish uchun moljallangan (bosh yoldan tashqari) va ikki qabul-jo‘natish yoilari bor boigan razyezdlar (5.1- rasm) qabul-jo‘natish yoilarining o‘zaro joy­lashishi bo‘yicha ikki turga boiinadi. Bular 2 va 3- qabul-jo‘natish yollari o‘zaro bo‘ylama (I a, I i-chizma), yarim bo'ylama (11 chizma) va ko‘ndalang (III chizma) turda joylashgan Razyezd-

TLiL la
I -kwW ООСИ _{t я}