03 Turizm&Servis Kaf 10. Mintaqaviy turizm pdf

12.2. Turistik – rekreatsiya jihatdan rayonlashtirishning belgilari va 
xususiyatlari 
 Rekreatsiya maqsadida rayonlashtirishda rekreatsiya resurslari xususiyatlarini, 
hamda mintaqani rekreatsiya sifatida qabul qilish sig‘imini o‘rganish talab etiladi. Bu 

---

@TDIU_ARM
80 
 
maqsadda rayonlashtirish ishlari bilan bir qancha olimlar shug‘ullanishgan. Kotlyarev 
E.A  turistik  –  rekreatsiya  jihatdan  rayonlashtirishda  quyidagi  belgilarni  asos  qilib 
olishni taklif qilgan: 
Ma’lum hududni kurort –
 sog‘lomlashtirish xo‘jaligini ixtisoslashuvi jihatdan 
ifodalash. 
Kurort  –  turistik  –  sog‘lomlashtirish  xo‘jaligini  moddiy  ishlab  chiqarish 
tarmoqlari bilan aloqasi uyg‘unligida ifodalash. 
Butun  aholiga  nisbatan,  mehnat  resurslaridan  kurort  –  turistik  – 
sog‘lomlashtirish xo‘jaligida band mehnat resurslari ulushi jihatdan belgilash.  
Kotlyarev  E.A.  ko‘lamiga  ko‘ra  turistik  –  rekreatsiya  rayonlarni  4  guruhga 
ajratadi:  respublika  (o‘lka,  viloyat),  rayon,  rekreatsion  joy  (hudud),  rekreatsion 
mikrorayon. 
Rus  olimlaridan  A.M.Vetitnev  va  L.B.Juralevalar  esa  turistik  –  rekreatsiya 
jihatdan rayonlashtirishda 4 jihatga e’tibor b
erishgan: 
x
 Ijtimoiy 
x
 Iqtisodiy 
x
 Geografik 
x
 Ekologik 
Ijtimoiy nuqtai nazardan aholini jismoniy, ma’naviy ehtiyojlarini qondirish 
hisoblansa,  iqtisodiy  nuqtai  nazardan  turistik  xizmat  ko‘rsatishni  boshqa  xalq 
xo‘jaligi tarmoqlari bilan aloqada, majmua sifatida shakllanishi hisobga olinadi. 
Geografik  jihatdan  turizm  sohalarida  hududiy  mehnat  taqsimoti  shakllanishi, 
hududda rekreatsiya resurslarining foydalanish darajasiga e’tibor qilinadi. Ekologik 
jihatdan olganda, rayonlashtirishda insonni o‘rab turgan atrof – muhit va rekreatsiya 
resurslaridan samarali foydalanish va muhofaza qilish nazarda tutiladi.  
Umuman olganda, rayonlashtirishda obyekt hududiy uzluksiz ko‘rinishida yoki 
hodisa  va  voqelik  hududning  ayrim  joylarida  mavjud  bo‘ladi.  Sh  jihatdan  turistik 
rayonlashtirish ko‘p jihatlarga bog‘liq. Bularga: 
- tabiiy landshaftlarni jozibadorligi nuqtai nazardan; 
- ijtimoiy – iqtisodiy nuqtai nazardan; 
81 
 
- madaniy – tarixiy nuqtai nazardan qarashga bog‘liq. 
Turistik  rayonlashtirishda  tabiiy  landshaftlarni  jozibaligi  hisobga  olinganda 
geografik omillar (relef, iqlim, cho‘l, tog‘, voha va boshqa lanjshaft rayonlari) asos 
vazifasini bajaradi. Bunday rayonlashtirish butun mamlakatni qoplab oladi. Ijtimoiy - 
iqtisodiy  hamda  madaniy  –  tarixiy  nuqtai  nazardan  turstik  rayonlashtirishda, 
arxeologik yodgorliklar, arxetektura hamda shaharsozlik obyektlari, ziyoratgohlar va 
boshqa  turistik  obyektlar  hududning  faqat  ayrim  joylarida  uchraydi.  Shning  uchun 
ijtimoiy  –  iqtisodiy  va  madaniy  –  tarixiy  obyektlarni  turistik  jihatdan 
rayonlashtirishda murakkabliklar mavjud.