Ҳ. А. АрFинбоев, Ҳ. У. Абдуллаев, А. М



Download 10,78 Mb.
bet101/217
Sana07.07.2022
Hajmi10,78 Mb.
#754934
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   217
Bog'liq
Агрометеорология1

Бу ерда: W - тупроқ намлиги (фоизларда); P1- қуритилмаган тупроқ намунаси оғирлиги; Р2 - қуритилган тупроқ намунаси оғирлиги.

Масалан, тупроқнинг қуритилмасдан олдинги оғирлиги Р1 = 30 г, қуритилгандан кейинги оғирлиги Р2 = 24 г бўлсин. У ҳолда тупроқ намлиги



Тупроқдаги умумий намлик миқдорига тупроқнинг абсолют намлиги дейилади.
Ёғин миқдори миллиметрлардаги сув устуни баландлиги билан аниқланганидан тупроқдаги намлик заҳирасини ҳам худди шу бирликда ифодалаш учун қуйидаги формуладан фойдаланилади:
(8.4)
Бу ерда; Wмм - қалинлиги h га тенг тупроқ қатламидаги мм да ифодаланган тупроқ намлиги, W – тупроқ оғирлигидан фоизларда ҳисобланган намлик, - тупроқ скелети зичлиги, 0,1- см ни мм га айлантиришда қўйилган.

Тупроқ намлигини аниқлашнинг баён қилинган усули гарчи кенг тарқалган бўлса-да, бажаришга кўп вақт талаб қилинади, турли чуқурликлардан тупроқ намунасини олиш учун кўп меҳнат сарфлаш керак. Шунинг учун ҳозирги кунда тупроқ намлигини радиоактив изотопларнинг қўлланишига, тупроқнинг электр ўтказувчанлигини ўлчашга, тупроқ намининг капилляр таранглигини аниқлашга асосланган билвосита усуллар ишлаб чиқилган.


Масалан, радиоактив изотопнинг емирилишида чиқадиган нурлар жадаллигининг ўзгаришига қараб тупроқ намлигини аниқланади. Бу усулда тупроқ қатламларининг табиий жойлашиши бузилмасдан намлиги аниқланади.
Гамма нурлар тупроқдан ўтишида унинг қаттиқ қисми ва сув томонидан қисман ютилади. Тупроқ массаси ўзгармас бўлса - нурланиш жадаллигининг ўзгариши асосан намлик миқдорига боғлиқ бўлиб қолади.
Гамма нурлар манбаи сифатида ярим емирилиш даври 5,32 йилга тенг радиоактив кобальт-60(27Со60)дан фойдаланилади. Унинг кичкина бўлакчасини қўрғошин контейнерга жойлаштирилади. Гамма нурларнинг чиқиши учун контейнерда тешикча қўйилган. Бу ишда радиоактив кобальт-60 жойлаштирилган контейнер ва гамма нурлар санагичи бир-биридан маълум масофада тупроққа жойлаштирилади. Гамма нурлар тупроқдан ўтишда жадаллиги камаяди. Гамма нурлар жадаллигининг камайишига қараб тупроқ намлигини фоизларда аниқланади. Аммо ўсимликларнинг тупроқдаги сув заҳираси билан таъминланганини кўрсатиш учун тупроқ намлиги тупроқ қатламидаги сув заҳираси орқали ифодаланади ва мм лар билан кўрсатилади. Бунинг учун (8.4) формуладан фойдаланиш зарур. Ҳозирги вақтда радиоактив изотопларнинг емирилишидан чиқадиган гамма нурлар жадаллигининг сувда ва тупроқ қатламида камайишига асосланиб тупроқ намлигини аниқлаш усули фақатгина илмий-тадқиқотларда қўлланилмоқда. Шундай қилиб, ҳанузгача тупроқ намлигини аниқлашнинг янги усуллари термостат-тарозида тортиш усулининг ўрнини босганича йўқ. Метеостанцияларда асосан тупроқ намлигини аниқлашнинг термостат-тарозида тортиш усули қўлланиб келинмоқда.



Download 10,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   217




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish