“ ” 2019 yil 5A120101-Adabiyotshunoslik(ingliz adabiyoti)mutaxassislik magistranti Kuliyeva Dilshoda Alijon qizi

Ofiyat jonimg’a yeti, ey hush ul 
mug
’kim, meni 
Bir qadah birla harobot ichra rasvo aylasa.
80
Agar u 
otashparast ruxoniy
bir qadah bilan meni vayrona ichra rasvo qilsa, 
jonim orom topgan bo‘lar edi.
81
Alisher Navoiy otashparast so‘zi orqali aslida orif insonni nazarda 
tutmoqda. Chunki otashparast so‘zi mumtoz adabiyotda orif insonni nazarda 
tutadi. Demakki bu yerda uning mayfurush ma‘nosi to‘g‘ri kelmaydi. Dilnavoz 
Yusupova buni to‘g‘ri anglagan.
Keyingi so‘zimiz ham yuqoridagi 23-g‘azaldan 
navmid
so‘zidir. Bu so‘z 
―Navoiy asarlarining izohli lug‘ati‖ da quyidagi ma‘nolarda izohlangan.
Masalan: Navmid-1)noumid, umidsiz; 2)ma’yus;
82
 
Bu ikki so‘z bir- biridan tamomila boshqacha tushunchaga ega. Ya‘ni 
noumid bu biror narsadan umid qilmaydigan, hech narsaga ishonchi yo‘q 
degani. Ma‘yus esa biror narsadan hafa, g‘amgin deganidir. Bu so‘zning fe‘l 
shakli ham bor bo‘lib, u quyidagicha. 
Navmid bo’lmoq, o’lmoq
-umidsizlanmoq, noumid bo‘lmoq;
83
Keling g‘azal va uning sharxini o‘qib bu so‘z qaysi ma‘noda kelishini bilib 
olaylik. 
Har kishi vaslin tamanno aylasam 
navmid
oʻlay, 
Har kishi hamkim sening vasling tamanno aylasa
 
Agar boshqa yorlarning vaslini orzu qilsam, 
noumid
 qolib ketay, agar 
80
―Xazoyin ul-maoniy‖ III-jild. 25-bet. 
81
―G‘aroyib us-sig‘ar‖ dostoni g‘azallariga izoh va sharxlar. Boqijon To‘xliyev. 3-bet. 
82
Navoiy asarlarining izohli lug‘ati. 2-jild.Toshkent. 1983. 417 bet. 
83
Yuqoridagi asardan. 417 bet. 

---

78 
boshqa kishi ham sening vaslingni istasa, u ham noumid bo‘lsin. 
Guvohi bo‘lganimizdek Alisher Navoiy bu yerda noumid qolib ketish haqida 
so‘zlamoqda. 
Navbatdagi so‘z ham aynan shu g‘azaldan. Bu so‘zimiz nukta so‘zidir.