Hosil qilish. Manba

Reaktiv kuvvat:

Q_AU_AI_Asin_A Q_ABU_ABI_ABsin_AB

Q_BU_BI_Bsin_B Q_BCU_BCI_BCsin_BC
Q_CU_CI_Csin_C Q_CAU_CAI_CAsin_CA

Uch fazali zanjirning reaktiv quvvati alohida fazalar reaktiv quvvatlarining yig‘indisiga teng, ya’ni

Q_٨Q_AQ_BQ_C Q_Q_ABQ_BCQ_CA

Tula kuvvat:

S_A S_AB


, S_B
, S_BS

, S_C ,

, S_SA

Uch fazali zanjirning to‘la quvvati

S_٨ S_

YUklama simmetrik bo‘lganda

I_AI_BI_CI_f
R_fU_fI_fsos_f
R٨3U_fI_fsos_f3_f Q٨3Q_f3U_fI_fsin_f S٨3S_f3U_fI_f

Iste’molchi yulduz usulida ulanganda;

I_lI_f va U_l ³U_f

Uchburchak usulda ulanganda;

I_l

I_f va U_l U_f

ekanligini hisobga olib, aktiv, reaktiv va to‘la quvvatlarni aniqlashning quyidagi umumlashgan ifodalarini yozish mumkin:
P  ³U_lI_lcos_f Q  ³U_lI_lsin_f S  ³U_lI_l
YUklama qarshiliklarini yulduz usuldan uchburchak usuliga va aksincha o‘tkazib
ulash amalda uchrab turadi. Masalan: uch fazali elektr pechining haroratini rostlash maqsadida Δ-dan Υ-ga o‘tkazib ulanadi. Ammo bunda pechning quvvati uch marta kamayadi. Agarda Υ dan Δ-ga o‘tkazib ulansa, pechning quvvati uch marta ortadi. Xaqiqatdan ham, yulduz usulida ulanganda: I_fΥ Uchburchak usulda ulanganda esa:
_U 2

U_f
U_f; I_f
^f ; R_3U_f I_f9
R_f
^f bo‘ladi.
R_f

YUlduz va uchburchak tarzida ulangan tarmoqlarni o‘zaro almashtirish

Murakkab elektr zanjirlarni turli usullar bilan hisoblashda ba’zan zanjirning yoki uning bir qismini ekvivalent qarshiligini ixtiyoriy olingan ikkita tugunga nisbatan aniqlash zarur bo‘ladi, ammo barcha hollarda ham murakkab ulashni oddiy ketma ket yoki parallel ulash bilan almashtirib bo‘lmaydi.
Agar zanjirning bir qismi yulduz usulida ulangan R₁ R₂ va R₃ qarshiliklar
va ularga tashqi zanjirdan ihtiyoriy I₁ I₂ va I₃ toklar kelayotgan bo‘lsa, shu zanjirga ekvivalent bo‘lgan uchburchak usulida ulangan zanjir, qarshiliklari R₁₂; R₂₃; R₃₁ bo‘lgan 1,2 va 3 tugunlar ichiga joylashgan bo‘lib, butunlay yangi rejimda ishlaydi, lekin butun zanjirning ish rejimini o‘zgartirmaydi.
Qarshiliklari yulduz tarzida ulangan zanjirni

7. 
   Rasm
   

qarshiliklari uchburchak tarzida ulangan ekvivalent

zanjirga almashtirishni ikkita sharti mavjud, ya’ni:
1. 1,2 va 3 tugunlarga kelayotgan I₁ I₂ va I₃ toklar o‘zlarining avvalgi yo‘nalishlarini va miqdorlarini saqlashlari shart, ya’ni:
I₁I₁₂-I₃₁ I₂I₂₃-I₁₂ I₃I₃₁-I₂₃ I₁I₂I₃0

1. Tugunlar orasidagi U₁₂ U₂₃ U₃₁ kuchlanishlar o‘zlarining avvalgi yo‘nalishlari va miqdorini o‘zgartirmasligi shart, ya’ni:

U₁₂U₁-U₂ U₂₃U₂-U₃ U₃₁U₃-U₁ U₁₂U₂₃U₃₁0
YUqoridagi ikkala tenglamalar sistemasini birgalikda echib, yulduz tarzida ulangan zanjir qarshiliklari R₁ R₂ va R₃ bo‘yicha unga ekvivalent bo‘lgan uchburchak tarzida ulangan zanjir qarshiliklari R₁₂ R₂₃ va R₃₁ aniqlash mumkin, ya’ni:
R₁₂R₁R₂ ^R1R2
R₃
R₂₃R₂R₃ ^{R2 R3
R1} 33
R₃₁R₃R₁ ^R3R1
R

Huddi shu yo‘l bilan uchburchak usulida ulangan zanjir qarshiliklarini, o‘sha zanjir qarshiliklari R₁₂ R₂₃ va R₃₁ ga ekvivalent bo‘lgan R₁ R₂ va R₃ qarshiliklari yulduz usulida ulangan zanjirga almashtirish mumkin, bunda quyidagi shartlar bajarilishi kerak, ya’ni:

R₁ R₂ R₃
^R12 ^R31
^R12 ^{ R}23 ^{ R}31 ^R12 ^R23
^R12 ^{ R}23 ^{ R}31 ^R23 ^R31
^R12 ^{ R}23 ^{ R}31

2.1-Masala.

Rasm-2.3.a. da berilgan zanjir uchun ekvivalent induktivlikni aniqlang.
Zanjir parametrlari quyidagicha: L₁L₄2 Gn; L₂L₃4 Gn

7. 
   Rasm
   

L₂₃L₂L₃L₂L₃L₁4444216 Gn
L₃₁L₃L₁L₃L₁L₂424248 Gn

Echish:

1. 
   Zanjirdagi yulduz usulida ulangan L₁, L₂ va L₃ induktivliklarni. uchburchak usulida ulangan ekvivalent sxemaga almashtiramiz (Rasm-1,4 b):
   

L₁₂L₁L₂L₁L₂L₃242448 Gn

2. 
   L₄ va L₁₂ induktivliklar parallel ulangani uchun ularga ekvivalent bo‘lgan induktivlikni topamiz:
   

^L124^
L₄  L₁₂ L₄  L_12
 2  8
2  8
 1,6
Gn.

3. 
   Butun zanjirlarni ekvivalent induktivligini topamiz: L'₂₃L₁₂₄L₂₃1,61617,6 Gn
   

^{L  L1} 8 17,6

_Lekv 31 23 _
 5,5 Gn

^L31

23

• 
  L
  

¹ 8  17,6

Sinov savollari

1. +arshiliklar ketma-ket, parallel va aralash ulanganda zanjirning ekvivalent qarshiligi qanday hisoblanadi?

2. 
   Elektr energiya manbalari ketma-ket yoki paralel ulanganda uning quvvati qanday o‘zgaradi?
   
3. 
   «YUlduz» va «Uchburchak» tarzida ulangan tarmoqlarni o‘zaro almashtirishni qanday shartlari bor?
   
4. 
   Aralash ulanganda manbaning ichki qarshiligi qanday aniqlanadi?
   
5. 
   Uch fazali zanjirlarni qanday ulanish usullari mavjud va ular qanday hollarda qo‘llaniladi?
   

2. 
   Nol simning vazifasi nima?
   
3. 
   Simmetrik va nosimmetrik yuklama nima?
   
4. 
   +anday hollarda uch fazali tok va kuchlanishlar simmetrik sistemani tashkil qiladi?
   
5. 
   Agar uch fazali iste’molchi yulduz sxemadan uchburchakka o‘tkazib ulansa. uch fazali simmetrik zanjirning faza toklari va kuchlanishlari qanday o‘zgaradi.
   
6. 
   Nima uchun uch fazali to‘rt simli liniyalarda neytral simning diametri faza simlarining diametridan kichik qilib yasaladi?