Холдор Чиниқулов, Анвар Жўлиев

38-расм. Конкордияли изохрон диаграмма: 1 - 
конкордия; 2 - дискордия; 3 - минерал 
ѐшининг конкордантли (мувофиқ) қиймати; 
4 
- 
дискордантли 
экспериментал 
маълумотлар; 5 - минералнинг ҳосил бўлган 
вақти; 6 - кейинроқ содир бўлган геологик 
ҳодисанинг кечган вақти.

---

129 
Рубидий-стронций усули. 
Рубидий (Rb) минералларда ка-
лийнинг (К) ўрнини осон эгаллайди. Мусковит, биотит, амфибол ва 
калийли дала шпатлари сингари калийга эга бўлган минераллар Rb-
Sr усули ѐрдамида тоғ жинсларининг ѐшини аниқлаш учун яроқли 
ҳисобланади. Rb-Sr усули вақт давомида 
87
Rb нинг радиоактив 
парчаланиши ва 
87
Sr нинг ҳосил бўлишига асосланган. 
Бу усул нордон 
ва 
ўрта 
таркибли 
магматик ва мета-
морфик жинсларнинг 
ѐшини ҳамда чўкинди 
ҳосил бўлиш жараѐн-
лари 
ва 
диагенез 
вақтини аниқлашда 
кенг 
қўлланилади. 
Тоғ 
жинсларининг 
ѐши рубидий изото-
пининг (
87
Rb) парча-
ланишидан 
ҳосил 
бўлган 
радиоген 
стронцийнинг (
87
Sr) миқдори бўйича, бу изотоплар миқдорини 
норадиоген келиб чиқишга эга бўлган эталон (
86
Sr) миқдорига 
нисбатан таққослаб баҳоланади. 
Бу усул асосан изохрон вариантда ялпи намуналарни тадқиқ 
қилишда қўлланилади. Ёшни аниқлашда тадқиқ этилаѐтган объект 
(интрузив тана, қатлам ва ҳ.к.) учун етарли бўлган намуналар 
тўпламидан (5-7 тадан кам эмас), бирѐшли, стронцийнинг бир хил 
изотоп таркибли ва шу билан бир вақтда Rb/Sr қиймати билан 
фарқланувчи маълумотлардан фойдаланилади. Агар таҳлил 
этилаѐтган намуналар тўплами изохрон моделга мос келса, унда 
87
Rb/
86
Sr 
87
Sr/
86
Sr координаталарда графикка туширилган таҳлилий 
материаллар (39-расм) изохрона ҳосил қилиб, чизиқли боғлиқликка 
бўйсинади ва у 
у =
ах + б. 
туркумидаги тўғри чизиқ тенгламаси 
билан ифодаланади
. 
Ёш 
(t) 
формула бўйича ҳисоблаб топилади: 
t= 
(1/λ)In (1
+tga), 
бунда λ
 - 
87
Rb парчаланиш тезлигининг константаси; a - изохронанинг 
қиялик бурчаги; 
tga 
–
изохрона тенгламасининг бурчак